Υποθέτω ότι θα έχετε γνωρίσει γκέι άντρες και γυναίκες που παραπονιούνται για το πόσο άσχημα είναι η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά τα λοατ+ δικαιώματα, ότι είμαστε αιώνες πίσω σε σύγκριση με άλλες χώρες ή κι ότι τα πράγματα πηγαίνουν όλο και χειρότερα. Ίσως να είστε ένας/μία από αυτούς.
Πιθανότατα, σε αρκετούς αυτό φαίνεται μια ρεαλιστική αντίληψη της ελληνικής πραγματικότητας, όμως στην πράξη, το να κινδυνολογώ, να γκρινιάζω ή να απελπίζομαι για το πόσο απαίσια είναι τα πράγματα στην κοινωνία για τους λοατ+ αποτελεί μια μορφή εσωτερικευμένης ομοφοβίας.
Εσωτερικευμένη ομοφοβία είναι η καταπίεση, οι προκαταλήψεις και οι περιορισμοί που ένα λοατ+ άτομο έχει ενσωματώσει και εφαρμόζει στον ίδιο του τον εαυτό και σε άλλα λοατ+ άτομα, συνήθως χωρίς να το συνειδητοποιεί. Όλες ανεξαιρέτως οι καταπιεσμένες ομάδες πληθυσμού εσωτερικεύουν την καταπίεσή τους και την αναπαράγουν και οι ίδιες. Όλοι οι γκέι αναπόφευκτα ενσωματώνουμε και ενδοβάλλουμε την ομοφοβία, αφού είμαστε γέννημα θρέμμα αυτής της κοινωνίας. Έχοντας μεγαλώσει σε μια κοινωνία που απαξιώνει την ομοφυλοφιλία, δεν γίνεται παρά να έχουμε ενσωματώσει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό αυτές τις απόψεις, χωρίς να το έχουμε επιλέξει και χωρίς να τις έχουμε επεξεργαστεί συνειδητά. Η καταπίεση είναι σαν τον αέρα που αναπνέουμε – μας φαίνεται φυσιολογικός μέχρι κάποιος να μας επισημάνει ότι τόσα χρόνια αναπνέαμε μολυσμένο αέρα.
Η εσωτερικευμένη ομοφοβία δεν είναι πάντα κραυγαλέα, τύπου μισώ τον εαυτό μου, θέλω να με αλλάξω, κρύβομαι απ’ τους πάντες ή κράζω άλλους λοατ+. Παίρνει πολλές άλλες πιο ύπουλες, λιγότερο φανερές μορφές: η γκέι γυναίκα που ναι μεν «αποδέχεται» τον προσανατολισμό της αλλά δεν έχει καθόλου γκέι φίλους, προκειμένου να μην «γκετοποιηθεί». Ο γκέι άντρας που ναι μεν «αποδέχεται» τον προσανατολισμό του αλλά δεν κάνει σεξ ή βάζει ποσόστωση στο πόσο σεξ επιτρέπεται να κάνει· ο γκέι άντρας ή γυναίκα που πασχίζει να πετύχει τεράστια επιτεύγματα στη ζωή του προκειμένου να αντισταθμίσει το «κουσούρι» της ομοφυλοφιλίας. Η εσωτερικευμένη καταπίεση παρουσιάζεται ως ένα αίσθημα κατωτερότητας ή αποσύνδεσης από τους άλλους: νιώθουμε ότι είμαστε μιαροί, ότι έχουμε λιγότερη αξία, ότι το μέλλον μας είναι δύσκολο, άδειο, μοναχικό. Η εσωτερικευμένη ομοφοβία μας δυσκολεύει να αναπτύξουμε υγιείς σχέσεις με ερωτικούς συντρόφους, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Η εσωτερικευμένη ομοφοβία μας κάνει μεγάλη ζημιά γιατί τη βιώνουμε ασταμάτητα, από τον εαυτό μας προς τον ίδιο μας τον εαυτό, ακόμα και όταν οι εξωτερικές συνθήκες δεν είναι καταπιεστικές. Πειθόμαστε ότι ο κόσμος γύρω μας είναι εχθρικός και αφιλόξενος και δεν θα χωρέσουμε ποτέ σ’ αυτόν ισότιμα και πλήρως.
Παρ’ όλες αυτές τις αρνητικές συνέπειες της ομοφοβίας, συχνά η εσωτερικευμένη ομοφοβία μάς συμφέρει! Η ενδοβολή της ομοφοβίας όχι μόνο είναι αναπόφευκτη, όπως ανέλυσα, αλλά λειτουργεί και ως άμυνα, δηλαδή ως μια διαδικασία αυτοπροστασίας. Όπως επισημαίνει η ερευνήτρια Λίζα Χέρτσμαν, το να ενδοβάλλουμε την καταπίεση μας βοηθάει να προσαρμοστούμε σε ένα καταπιεστικό περιβάλλον και να μεταμορφώσουμε την ανυπόφορη οδύνη που προέρχεται από εξωτερικές επιθέσεις σε έναν πιο σταθερό, υποφερτό πόνο εσωτερικής επίκρισης. Όταν η εξωτερική επίκριση της ομοφυλοφιλίας συμφωνεί με την επίκριση της ομοφυλοφιλίας μέσα μας, τότε επέρχεται μια ψυχική σταθερότητα – δεν νιώθουμε ότι καταπιεζόμαστε, άρα βρισκόμαστε σε μικρότερη σύγκρουση με το κοινωνικό περιβάλλον μας. Όπως επισημαίνει ένας γκέι άντρας: «Τουλάχιστον αν η εσωτερικευμένη ομοφοβία βρίσκεται μέσα μου, τότε είναι μέρος μου. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ ιδιαίτερα για όλες τις αντιγκέι καταστάσεις που συναντώ συνέχεια γύρω μου, αφού το μέσα μου συμβαδίζει με το έξω. Έτσι δεν το αντιλαμβάνομαι ότι κάνω επίθεση στον εαυτό μου».
Όταν αντιλαμβάνομαι το περιβάλλον μου ως σταθερά εχθρικό και ομοφοβικό, αυτόματα δικαιολογώ τη δική μου –απόλυτα δικαιολογημένη– δυσκολία μου να ξεπεράσω τους φόβους μου και την κοινωνική ανατροφή μου και να διεκδικήσω περισσότερη ζωή. Δεν είμαι εγώ αυτός που διστάζει, το περιβάλλον δεν μου το επιτρέπει. Αν μου λέω ότι έξω έχει άγρια θηρία που θα με φάνε αν αποκαλυφθώ, καλά κάνω και μένω κλεισμένος στον εαυτό μου. Έτσι, αποποιούμαι κάθε ευθύνη για την κατάσταση που ζω.
Ο αρνητισμός ότι ζούμε σε μια εχθρική κοινωνία που δεν μας θέλει, η απαισιοδοξία για τα λοατ+ δικαιώματα, η αίσθηση ότι τα πράγματα πάνε προς το χειρότερο ή ότι η κοινωνία δεν είναι έτοιμη αποτελούν μια ύπουλη μορφή εσωτερίκευσης της ομοφοβίας. Δεν αντιλέγω ότι πράγματι υπάρχει ομοφοβία εκεί έξω – όντως δεχόμαστε επιθέσεις, απαξίωση, μειωτικά σχόλια· δεν είναι αποκύημα της φαντασίας μας. Μόλις το περασμένο Σάββατο, δέχτηκα κράξιμο στη λαϊκή, και μάλλον δεν θα είναι η τελευταία φορά. Όμως αυτή η επίθεση είναι ένα πάρα πολύ μικρό κομμάτι της ζωής μου.
Ως λοατ+ καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορες προκλήσεις. Ταυτόχρονα, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα μας αγαπήσουν και θα μας αποδεχτούν όπως είμαστε και θα μπορούμε να ζούμε μια πλήρη, γεμάτη, ανοιχτή ζωή αρκεί εμείς οι ίδιες-οι να το διεκδικήσουμε, όχι με φαντασμαγορικές φανφάρες και ηρωικές πυροτεχνηματικές εξόδους τύπου Μεσολόγγι, αλλά με ήρεμα, προσεχτικά, οργανωμένα βήματα που λαμβάνουν υπόψη τις δυσκολίες μας, τους φόβους μας και την όποια ομοφοβία μπορεί να υπάρχει αυτή τη στιγμή στο περιβάλλον μας.
