Μια από τις πιο σημαντικές ανθρώπινες ανάγκες, αν όχι η πρωταρχική, είναι η δημιουργία μιας ασφαλούς σχέσης, η δημιουργία ενός συναισθηματικού δεσμού (attachment) με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας: γονείς, παιδιά, συντρόφους, φίλους.
Κατά μια μεγάλη περίοδο του 20ου αιώνα, η συναισθηματική εγγύτητα και η αλληλεξάρτηση παραμελήθηκε και κατηγορήθηκε ως προβληματική. Μάθαμε ότι πρέπει να είμαστε αυτόνομοι/ες, ανεξάρτητες/οι, χωρίς να έχουμε ανάγκη έναν άλλον άνθρωπο πλάι μας για να είμαστε καλά. Η αυτονομία και η ανεξαρτησία τονίστηκαν ως απόλυτες αξίες.
Ήδη, όμως, από τη δεκαετία του ’50, γνωρίζουμε πλέον μέσα από πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες ότι ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη για στενούς συναισθηματικούς δεσμούς, ζεστασιά και εγγύτητα μόνο όταν είναι παιδί, αλλά διατηρεί αυτή την ανάγκη μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Η σχέση που έχουμε με τον/τη σύντροφό μας είναι από τις πιο σημαντικές πηγές ασφάλειας και ευτυχίας ή, αντίθετα, ακυρωτικής μοναξιάς. Μέσα στις συντροφικές σχέσεις μας μπορούμε να αποτινάξουμε τα ψυχικά τραύματα του παρελθόντος μας ή, αντίθετα, να τα επιδεινώσουμε σε βαθμό καταστροφικό.
Η δρ. Sue Johnson βασίστηκε στις πρωτοποριακές έρευνες του John Bowlby γύρω από τους συναισθηματικούς δεσμούς (attachment theory) και σε χιλιάδες ώρες συνεδριών θεραπείας ζεύγους και εκπόνησε την προσέγγιση Emotionally Focused Therapy. Η συγκεκριμένη προσέγγιση δεν μένει σε μια επιφανειακή βελτίωση της επικοινωνίας του ζευγαριού, αλλά επικεντρώνεται στα συναισθήματα και τη χειρότερη απειλή που μπορούμε να βιώσουμε σε μια σχέση: να νιώθουμε ότι ο/η σύντροφός μας δεν είναι πια εκεί για μας.
Το EFT έχει θεωρητικές ρίζες στη Θεωρία του Δεσμού, σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι έχουμε μια εγγενή τάση να δημιουργούμε και να διατηρούμε στενούς, δυνατούς δεσμούς με άλλους ανθρώπους, χάρη στους οποίους αντλούμε δύναμη, ασφάλεια αλλά και, παραδόξως, ανεξαρτησία, χάρη σε αυτή την αλληλεξάρτηση. Όσο πιο ασφαλείς νιώθουμε μέσα στη σχέση μας, τόσο ευκολότερο μας είναι να εμπιστευόμαστε και να κάνουμε πράγματα ανεξάρτητα από τη σχέση μας.
Οι στόχοι που θέτει η Emotionally Focused Therapy είναι οι εξής:
- Να διευρύνουμε και να αναδιοργανώσουμε τις κομβικές συναισθηματικές αντιδράσεις μας – τη χορογραφία μας ως ζευγαριού.
- Να αλλάξει τον τρόπο που αλληλεπιδράμε ως ζευγάρι, καταργώντας τους φαύλους κύκλους αλληλεπίδρασης που μας κάνουν να τσακωνόμαστε.
- Να ενισχύσει τον ασφαλή συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα στους/στις συντρόφους.
- Να θεραπεύσει τους τραυματισμούς που έχει πάθει η σχέση, ώστε οι σύντροφοι να απεμπλακούν από τα αρνητικά συναισθήματα που ακόμη κουβαλούν και δηλητηριάζουν την επαφή τους.
Η θεραπεία EFT είναι άκρως αποτελεσματική σε όλα τα είδη των σχέσεων: ερωτικές σχέσεις, φιλίες, σχέσεις γονέα-παιδιού, σχέσεις αδερφιών, σχέσεις συνεργατών, καθώς ο μηχανισμός αλληλεπίδρασης είναι ο ίδιος.
Η θεραπεία EFT είναι βραχύχρονη (12-35 συνεδρίες) και δομημένη σε τρία στάδια και εννέα βήματα.
Μια από τις δυνάμεις της θεραπείας EFT είναι ότι οι σύντροφοι ενημερώνονται για το τι ακριβώς συμβαίνει στη θεραπεία και συμμετέχουν ενεργά και όχι ως παθητικοί δέκτες συμβουλών από τον θεραπευτή. Έχει συγκεκριμένα στάδια και βήματα:
Στάδιο 1: Αποκλιμάκωση
1. Aναγνώριση της διαμάχης που επικρατεί στο ζευγάρι
2. Αναγνώριση του φαύλου κύκλου αλληλεπίδρασης του ζευγαριού
3. Αναγνώριση των βαθύτερων συναισθημάτων, που δεν είναι πάντα εμφανή
4. Αναπλαισίωση του προβλήματος από την οπτική των συναισθημάτων, των αναγκών του συναισθηματικού δεσμού και του φαύλου κύκλου αλληλεπίδρασης
Στάδιο 2: Επανασύνδεση
5. Αναγνώριση των συναισθηματικών αναγκών των και των κρυφών όψεων του εαυτού και ένταξη αυτών στην αλληλεπίδραση της σχέσης
6. Εγκαθίδρυση νέων μοτίβων αλληλεπίδρασης του ζευγαριού.
7. Αναδιάρθρωση της αλληλεπίδρασης και ενίσχυση του συναισθηματικού δεσμού
Στάδιο 3: Σταθεροποίηση
8. Καινούργιες λύσεις σε παλιά προβλήματα
9. Σταθεροποίηση νέων κύκλων συναισθηματικής σχέσης
Η θεραπεία EFT λειτουργεί πολύ αποτελεσματικά και σε τραυματισμένες σχέσεις, όπου ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν πληγωθεί ή έχουν νιώσει προδομένοι ή βαθιά αδικημένοι λόγω διάφορων τραυματικών καταστάσεων και γεγονότων.
Η θεραπεία EFT αντενδεικνύεται μόνο σε τρεις περιπτώσεις: α) όταν υπάρχει σωματική κακοποίηση στη σχέση, β) όταν υπάρχει παράλληλη ερωτική σχέση, γ) όταν υπάρχει εθισμός σε ουσίες ή αλκοόλ.
Ως ψυχοθεραπευτής σχέσεων είμαι πιστοποιημένο μέλος του International Centre for Excellence in Emotionally Focused Therapy (ένας από τους τρεις στην Ελλάδα). Το ICEEFT ιδρύθηκε το 1998 από τη δρ. Sue Johnson και τους συνεργάτες της στην Οτάβα του Καναδά και λειτουργεί ως αρμόδιος φορέας επίσημης πιστοποίησης εκπαίδευσης στην ψυχοθεραπεία EFT. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που πληρούν μια σειρά από αυστηρά κριτήρια εκπαίδευσης πιστοποιούνται από το ICEEFT ως θεραπευτές σχέσεων με βάση την προσέγγιση EFT.
Βιβλιογραφία
Johnson, S. Μ., Hunsley, J., Greenberg, L. S., & Schindler, D. (1999). Emotionally focused couples therapy: Status and challenges. Clinical Psychology: Science and Practice, 6, 67-79.
Clothier, P. F., Manion, I. G., Gordon-Walker, J. G ., & Johnson, S. M. (2002). Emotionally focused interventions for couples with chronically ill children: A two year follow-up. Journal of Marital and Family Therapy 28, 391–399.
Johnson, S. M., & Talitman, E. (1997). Predictors of success in emotionally focused marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy 23, 135–152.
Halchuk, R. E., Makinen, J. A., & Johnson, S.M (2010). Resolving attachment injuries in cou-ples using emotionally focused therapy: A three-year follow-up. Journal of Couple & Relationship Therapy: Innovations in Clinical and Educational Interventions, 9, 31–47.
Judy Α. Makinen, Susan Μ. Johnson, Resolving Attachment Injuries in Couples Using Emotionally Focused Therapy: Steps Toward Forgiveness and Reconciliation. Journal of Consulting and Clinical Psychology 2006, Vol. 74, Νο. 6, 1055-1064
Susan M. Johnson, EdD , Lorrie L. Brubacher, MEd, Emotionally Focused Couple Therapy: Empiricism and Art, in: T. Sexton & J. Lebow (Eds.), Handbook of Family Therapy. New York: Routledge
Johnson, S. M. (2004). The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection. New York: Brunner-Routledge
