Τι σημαίνει για σένα ότι δεν έχεις παιδιά;
Σε ένα πρώτο επίπεδο δεν σημαίνει απολύτως τίποτα, είναι μία α-νόητη ερώτηση ή μία μη-ερώτηση, σαν να με ρωτούσε κάποιος τι σημαίνει για μένα το ότι δεν είμαι πχ. αστροναύτης, μιας και είναι κάτι που ούτε επιθύμησα ούτε επιδίωξα ποτέ μου. Αν το σκεφτώ περισσότερο σημαίνει ότι έχω την πολυτέλεια να απολαμβάνω πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο, τον οποίο μπορώ να αφιερώνω στα ενδιαφέροντά μου, από μια μητέρα· είμαι ελεύθερη από πολλούς καταναγκασμούς σύμφυτους με αυτήν την ιδιότητα, όπως το να ξυπνάω συγκεκριμένη ώρα που θα την υπαγόρευαν οι βιορυθμοί του παιδιού μου, να πρέπει να φροντίζω για άπειρα πρακτικά θέματα, από το μαγείρεμα και την καθαριότητά του μέχρι τα ιατρικά του ραντεβού, το σχολείο και τις εξωσχολικές δραστηριότητές του, ότι δεν είμαι αναγκασμένη να υφίσταμαι τη φασαρία και τα κλάματα του μωρού παιδιού (με ταράζουν οι θόρυβοι), ότι δεν εξαρτάται η ευημερία, σωματική και ψυχική, κανενός άλλου ανθρώπου από έμενα κι ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να αντιμετωπίσω τα πάσης φύσης άγχη, στεναχώριες, έγνοιες και απογοητεύσεις που βιώνουν οι γονείς και λόγω των οποίων χάνουν τον ύπνο τους και την ψυχική τους γαλήνη φορές φορές. Οπότε η κατάσταση αυτή της μη μητρότητας έχει αμιγώς θετικό πρόσημο για μένα.
Το ότι δεν έκανες παιδιά ήταν συνειδητή απόφαση;
Ήταν απολύτως συνειδητή απόφαση.
Ήταν μια απόφαση που πήρες μια και έξω ή επανεξέταζες/επιβεβαίωνες την απόφασή σου;
Αρχικά δεν ήταν τόσο απόφαση, όσο μη επιθυμία. Δεν ένιωσα δηλαδή ποτέ μου την παραμικρή επιθυμία να αποκτήσω παιδιά, ίσα ίσα η προοπτική αυτή μου δημιουργούσε έντονη δυσφορία που γειτνίαζε με τον τρόμο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον καιρό που φίλες και γνωστές ξεκίνησαν να αποκτούν παιδιά, άρχισα να βλέπω έναν εφιάλτη που επαναλαμβανόταν σχεδόν ολόιδιος, ότι κάπως, χωρίς να το καταλάβω, είχα μείνει έγκυος και επρόκειτο από στιγμή σε στιγμή να γεννήσω. Αυτοί οι εφιάλτες είχαν κάτι από το πένθος και το αμετάκλητο ενός θανάτου, του θανάτου της ζωής μου όπως την ήξερα μέχρι τότε. Αυτό ακριβώς σήμαινε για μένα η τεκνοποίηση: ταφόπλακα στη ζωή μου και ενταφιασμό της ίδιας μου της ύπαρξης, της ατομικότητας και της ταυτότητάς μου, μετατρεπόμενη από ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη προσωπικότητα σε ένα μέσο ή όχημα ή σκεύος διαιώνισης του είδους και συνέχισης της ζωής. Τότε ακόμη σκεφτόμουν ότι απλά δεν είχε έρθει η κατάλληλη ώρα, έχοντας υπόψη μου και τις αντιεπιστημονικές κατασκευές περί «βιολογικού ρολογιού», το οποίο εις μάτην περίμενα να χτυπήσει. Καθώς περνούσαν λοιπόν τα χρόνια, και με την απαραίτητη ενδοσκόπηση σχετικά με το θέμα, αυτή η μη επιθυμία αποκρυσταλλώθηκε σε βεβαιότητα και συνειδητή απόφαση.
Το ότι δεν έκανες παιδιά είναι επειδή δεν ήθελες να γίνεις μητέρα, επειδή δεν ήθελες κάποιες από τις συνέπειες μιας ζωής ως μητέρα, επειδή ήθελες να αλλάξεις τη ζωή σου όπως τη ζεις;
Όπως προείπα ήδη, δεν ένιωσα ποτέ να με ελκύει καμία πτυχή της μητρότητας. Δεν μου αρέσουν τα παιδιά, τα βρίσκω κουραστικά και ενοχλητικά, δεν μου αρέσει το βάρος των ευθυνών, η προοπτική του να βασίζεται κάποιος άλλος άνθρωπος πάνω μου για κάλυψη των αναγκών του, υλικών και ψυχοπνευματικών, φαντάζει παραλυτική, πόσο μάλλον από τη στιγμή που δεν πιστεύω ότι έχω την απαραίτητη σκευή για να διαδραματίσω έναν τέτοιο ρόλο, ούσα η ίδια μια ελλειμματική και ατελής προσωπικότητα.
Επιπλέον, είμαι πολύ εσωστρεφής άνθρωπος, δυσπροσάρμοστος και άκαμπτος, κοιμάμαι και ξυπνάω ανορθόδοξες ώρες, με δυσκολεύουν τρομερά οι αλλαγές και η διατάραξη της ρουτίνας μου κι έχω ανάγκη από ηρεμία και μοναξιά για την ψυχική μου ισορροπία. Επίσης σημαντικό θεωρώ το γεγονός ότι έχω μια κληρονομημένη προδιάθεση στην κατάθλιψη («they fuck you up your mum and dad, they may not mean to but they do»), κι έχω πάθει κάποια καταθλιπτικά επεισόδια στη ζωή μου, οπότε μάλλον το να εκλείψει το γονιδίωμά μου από τη γονιδιακή δεξαμενή της ανθρωπότητας δεν θα είναι δα και το τέλος του κόσμου, ίσα ίσα δεν θα μπορούσα με τίποτα να διανοηθώ το να παίξω ρώσικη ρουλέτα εις βάρος του μέλλοντος παιδιού μου, γνωρίζοντας ότι θα έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει τη δική μου προδιάθεση. Αυτό το τελευταίο σημείο, σε συνάρτηση και με κάποια διαβάσματά μου από Schopenhauer και Cioran ως Ζapffe και Benatar με κάνουν να αισθάνομαι τυχερή που δεν ένιωσα ποτέ έλξη προς τη μητρότητα, διότι τώρα θα με κατέκλυζαν βαθιές τύψεις κι ενοχές αν είχα πάρει την ηθικά απαράδεκτη ή αστήρικτη πλέον για μένα απόφαση να σύρω από τη μακαριότητα της ανυπαρξίας ένα ανθρώπινο ον σε μια κατάσταση, όπου το μόνο δεδομένο είναι οι δυσκολίες, ο αγώνας, η κούραση, η ματαίωση, η αρρώστια και ο θάνατος.
Από τη στιγμή που υποστηρίζουμε, μάλλον υποκριτικά, ότι είναι κατακριτέα και απορριπτέα η εργαλειοποίηση του ανθρώπου και η μεταχείριση του ως μέσο για την επίτευξη αλλότριων σκοπών, πώς παραβλέπουμε την κατ’ εμέ πιο εξόφθαλμη και κατάφωρη περίπτωση εργαλειοποίησης, να γεννήσεις δηλαδή έναν άνθρωπο και να τον ρίξεις βίαια σε μια κατάσταση τόσο εμφανώς προβληματική και δυσχερή, όπου ο πόνος είναι βέβαιος και η ευτυχία φευγαλέα, διότι εσύ θέλεις (ματαίως κατά τη γνώμη μου) να ξορκίσεις το φόβο του θανάτου, ή να καλύψεις το εσωτερικό σου κενό ή τη μοναξιά σου, για να μη μιλήσω και για περιπτώσεις όπου κάποιοι/-ες τεκνοποιούν για να έχουν παιδί-αξεσουάρ και να μην υπολείπονται από τους γείτονες, ή για να αναστυλώσουν έναν κλονισμένο γάμο ή μια παραπαίουσα σχέση;
Πώς νομίζεις ότι επηρέασε τη ζωή σου το γεγονός ότι δεν έχεις κάνει παιδιά;
Μόνο θετικά, διότι έχω αποφύγει όσα δεινά έχω ήδη αναφέρει ότι θα επέφερε η μητρότητα.
Αναλογίζεσαι πώς θα ήταν η ζωή σου αν είχες κάνει παιδιά;
Πολύ σπάνια και πάντοτε νιώθοντας τεράστια ανακούφιση και βεβαιότητα ότι πήρα τη σωστή απόφαση.
Μετανιώνεις για πράγματα που έκανες ή δεν έκανες στη ζωή σου;
Σπανιότατα έως ποτέ.
Μετανιώνεις που δεν έκανες παιδιά;
Ποτέ.
Πώς νομίζεις ότι απεικονίζονται οι γυναίκες που δεν έγιναν μητέρες;
Πάντοτε αρνητικά, ως παρεκκλίνουσες από το φυσιολογικό και αναμενόμενο. Πιστεύω ότι τους προσάπτουν συναισθηματική ψυχρότητα και έλλειψη ευαισθησίας ή υπέρμετρο εγωισμό, ότι δηλαδή σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους, μιας και στην κοινωνία που ζούμε ως γνωστόν οι γυναίκες οφείλουν να σκέφτονται όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους. Η κατηγορία «εγωίστρια» θεωρώ ότι περιλαμβάνει δύο υποκατηγορίες: την «ηδονίστρια», η οποία δεν τεκνοποιεί για να μη χάσει τα λούσα και τη διασκέδασή της, τα ταξίδια, τις αγορές και τις εξόδους της, και την «καριερίστα», οποία προτιμάει να αφοσιωθεί στην επαγγελματική της ανέλιξη και να επιδιώξει την επιτυχία σε αυτόν το χώρο, κάτι που αποτελεί αντρικό προνόμιο. Εν κατακλείδι, είναι μια προβληματική φιγούρα, μια λίγο απειλητική και σίγουρα λειψή γυναίκα, ή ακόμη και μη-γυναίκα, αφού ηθελημένα θυσιάζει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που θεωρούνται εγγενώς γυναικεία, όπως αυτοθυσία, αυταπάρνηση, ανιδιοτέλεια, αγάπη για τα παιδιά, «μητρικό ένστικτο», προθυμία να φροντίζει τους άλλους, κτλ., στην επιδίωξη καθαρά αντρικών ιδανικών, όπως επαγγελματική επιτυχία, κοινωνική καταξίωση, ηδονοθηρία, αυτοπραγμάτωση κτλ. που προϋποθέτει αντρικά χαρακτηριστικά ή ιδιότητες όπως φιλοδοξία, ανταγωνιστικό πνεύμα, σκληράδα κτλ. Εν τέλει είναι μια «ανδροποιημένη» γυναίκα.
Υπέστης πιέσεις να γίνεις μητέρα; Αν ναι, από πού;
Την εντονότερη πίεση τη δέχτηκα από τον πεθερό μου, η οποία μάλιστα ξεκίνησε ακριβώς τη μέρα του γάμου μου και συνεχίστηκε για χρόνια. Πλέον μοιάζει να έχει αποδεχτεί το αναπόφευκτο. Από γονείς και φίλους πιο διακριτική, υπό τύπο ερωτήσεων, κυρίως από τους γονείς, όπως «δεν θέλεις παιδιά καθόλου, ε;», ή «Αν το μετανιώσεις αργότερα;». Περίεργο που κανείς δεν σκέφτεται να θέσει το δεύτερο ερώτημα σε γυναίκες που σκοπεύουν να τεκνοποιήσουν, και το βάρος των όποιων συνεπειών θα το φέρουν δύο άτομα, η γυναίκα και το ακόμη αγέννητο παιδί.
Υπέστης πιέσεις να γίνεις μητέρα από γυναικολόγους / επαγγελματίες υγείας;
Από γυναικολόγους ποτέ, μια φορά μόνο ένας ωτορινολαρυγγολόγος μου είπε αυτολεξεί το εξής: «Κάνε τώρα παιδιά, επειδή μετά θα θέλεις να κάνεις και δεν θα μπορείς, και τότε θα τρελαθείς». Επίσης, μια φορά ένας νευρολόγος μου απηύθυνε το εξής παιδαριώδες ερώτημα με το οποίο προφανώς θεωρούσε ότι θα με ταρακουνήσει και θα με μεταστρέψει στην αποδοχή της μητρότητας: «Αν σκέφτονταν όλοι σαν κι εσένα, τι θα γινόταν το ανθρώπινο είδος; Για σκέψου;» Ως ελαφρυντικό του νευρολόγου οφείλω να αναφέρω εδώ ότι το ερώτημα ήταν υποβολιμαίο από τον πατέρα μου και φίλο του εν λόγω γιατρού, ο οποίος έτσι θεωρούσε ότι βοηθούσε τον πατέρα μου να γίνει παππούς, μιας κι εγώ δεν του είχα αναφέρει ποτέ την απόφασή μου να μην τεκνοποιήσω όταν μου πήρε το ιατρικό ιστορικό μου.
Δεν απάντησα σε κανέναν από τους δύο, διότι δεν είχα ούτε την απαιτούμενη ετοιμότητα ούτε την ψυχική διάθεση. Πιστεύω, όμως, ότι αν βρισκόμουν τώρα στις ίδιες δύο καταστάσεις θα ρωτούσα τον ωτορινολαρυγγολόγο αν έχει την αδιακρισία και την αγένεια να απευθύνει την ίδια προτροπή και στους άντρες ασθενείς του και αν όχι, γιατί σε μένα, και στον δε «καλοπροαίρετο/καλοθελητή» νευρολόγο θα απαντούσα ότι πολύ απλά δεν θα υπήρχε κανένας ταλαίπωρος να τρέχει σε νευρολόγους για να βρει την υγειά του, και συνεπώς κανένας νευρολόγος, μια μάλλον θετική και ευκταία εξέλιξη από τη σκοπιά μου.
Πώς σε αντιμετωπίζουν οι άλλοι όταν μαθαίνουν ότι δεν είσαι μητέρα;
Με αντιμετωπίζουν με ξάφνιασμα, απορία, περιέργεια, δυσπιστία και αποδοκιμασία θα έλεγα, όλα μαζί. Πάντοτε ακολουθεί η ερώτηση γιατί δεν θέλω να γίνω μητέρα και πάντοτε απαντώ λακωνικά ότι δεν θέλω να κάνω παιδιά και να επωμιστώ την τεράστια ευθύνη που αυτό συνεπάγεται. Συνήθως, το αφήνουν εκεί το θέμα. Αν παρ’ ελπίδα επιμείνουν, παραφράζω την αρχική μου απάντηση και αλλάζω θέμα. Δεν με νοιάζει η αποδοχή ή η άποψη των άλλων για μένα και δεν βλέπω κανένα όφελος στο να προσπαθήσω (μάταια κατά το πλείστον) να ωθήσω κάποιους τρίτους να δουν τα πράγματα από τη δική μου σκοπιά, πόσο μάλλον να εγκαταλείψουν προκαταλήψεις, βεβαιότητες και πεποιθήσεις εμπεδωμένες χρόνια και σφυρηλατημένες από την κοινωνία, τη θρησκεία, την παράδοση, τα πάσης φύσης Μέσα, έντυπα και ηλεκτρονικά: δεν υποτιμώ καθόλου τη δύναμη της αδράνειας και της κοινής και ευρέως παραδεδεγμένης πρακτικής φίλων, γνωστών, ευρύτερης κοινωνίας κτλ. σε τέτοια θέματα που άπτονται και συγκεκριμένων κοσμοθεωριών και φιλοσοφίας ζωής. Τέλος, μια φορά άκουσα από άνδρα συνάδελφο το εξής αμίμητο: «Αν ήσουν παντρεμένη με μένα, εγώ θα σε μετέπειθα». Ο συγκεκριμένος βέβαια ήταν μνημείο χοντροκοπιάς κι αδιακρισίας.
Βρίσκεις ότι χρειάζεται να κάνεις κάποιο είδος coming out;
Όχι, ούτε coming out, ούτε κάποιου είδους ακτιβισμό, για τους λόγους που ανέφερα στην προηγούμενη ερώτηση.
Επηρέασε η ατεκνία την κοινωνική σου ζωή;
Αναπόφευκτα απομακρυνθήκαμε σε κάποιον βαθμό, πρώτον διότι αυτές δεν έχουν πλέον τόσο ελεύθερο χρόνο για κοινωνικότητες, και δεύτερον επειδή κι εγώ αποφεύγω σε κάποιο βαθμό τις συνάξεις με παιδιά, μιας και τα θεωρώ διαλυτικό στοιχείο σε μια συντροφιά και πηγή φασαρίας κι ενόχλησης.
Επηρέασε η ατεκνία την ερωτική/συντροφική σου ζωή;
Όχι.
Ποια λέξη βρίσκεις ότι σου ταιριάζει καλύτερα:
H επιλογή «χωρίς παιδιά». Η μεν λέξη «άτεκνη» έχει ισχυρές αρνητικές συνδηλώσεις κατά τη γνώμη μου, θυμίζοντας άλλες αντίστοιχες λέξεις όπως το «άστεγος» λόγου χάρη ή το «άτυχος», λέξεις που υποδηλώνουν την έλλειψη μιας επιθυμητής ιδιότητας. Το δε «μη μητέρα», πάλι, το θεωρώ προβληματικό, επειδή υποδηλώνει μια ανωμαλία, μια παρέκκλιση από το φυσιολογικό, το default τρόπον τινά, που είναι το μητέρα. Οπότε το πιο ουδέτερο και περιγραφικό «χωρίς παιδιά» μου είναι προτιμότερο, αν και χάριν οικονομίας εν τη ρύμη του λόγου ίσως να χρησιμοποιούσα τελικά το αρνητικά φορτισμένο «άτεκνη».
