Τι σημαίνει για εσένα το γεγονός ότι δεν έχεις παιδιά;
Για μένα είναι μια ελευθερία που νιώθω ότι μπορώ να απολαύσω. Έχω την αίσθηση ότι ίσως σε μια άλλη εποχή, σε μια άλλη κουλτούρα να μην το είχα αυτό. Οπότε για αρχή το βιώνω ως ότι απολαμβάνω την ελευθερία μου να μην έχω παιδιά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έρχεται με κάποιες ανεπιθύμητες παρενέργειες, που είναι κατά βάση οι πιέσεις της κοινωνίας.
Πες μου λίγο γι’ αυτές. Δέχεσαι ή δεχόσουν πιέσεις;
Ακόμα δέχομαι, και ξεκινάει –μάλλον είναι και το πιο σημαντικό μέσα μου– από την οικογένεια. Δυστυχώς, είναι ριζωμένη η αντίληψη ότι, αποστολή της γυναίκας είναι να φέρει στον κόσμο παιδιά. Οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο για τους δικούς μου να αποδεχτούν ότι αυτό είναι κάτι που εγώ δεν το θέλω, που δεν με εκφράζει, που δεν έχω σκοπό να το κάνω κάποια στιγμή στη ζωή μου. Οι γονείς μου κάπως έχουν αρχίσει να το αποδέχονται. Τους το λέω από μικρή, αλλά πάντα είχαν τη σκέψη ότι «θα το ξανασκεφτείς μεγαλώνοντας, θα αλλάξεις γνώμη». Τώρα που είμαι τριάντα και βλέπουν ότι δεν έχω αλλάξει γνώμη, έχουν αρχίσει να το παίρνουν λίγο πιο σοβαρά, ότι «μπορεί και να το εννοεί αυτή τώρα». Ωστόσο, με τους παππούδες/γιαγιάδες είναι ακόμα πιο δύσκολο. Σε κάποιους δεν τολμάω να το πω. Στους μεγαλύτερους παππούδες/γιαγιάδες που είναι πάνω από ενενήντα, δεν μπαίνω σε αυτή τη διαδικασία γιατί ξέρω ότι δεν θα το καταλάβουν και θα στεναχωρηθούν. Οπότε αποκρύπτω ότι δεν θέλω να κάνω παιδιά και να παντρευτώ. Στους άλλους έχω πει ότι απλά δεν θέλω και δυσκολεύονται να το καταλάβουν. Θέλω να σας πω και ένα σκηνικό. Επειδή με τους γονείς του πατέρα μου εκνευρίστηκα και τους είπα ότι δεν σηκώνω και πολλά, μετά εκείνοι άρχισαν να πρήζουν τον πατέρα μου: «Πότε θα κάνει παιδιά;» και «Γιατί δεν έχει κάνει ακόμα;», και εκείνος τους είπε ψέματα ότι δεν μπορώ να κάνω παιδιά για να τον αφήσουν ήσυχο. Δηλαδή φτάσαμε σε αυτό το σημείο!
Εισπράττεις πιέσεις και εκτός σογιού;
Σίγουρα! Σίγουρα μεγάλωσα παίρνοντας από την κοινωνία το μήνυμα ότι πρέπει να κάνω παιδιά. Δεν είχα ποτέ γύρω μου το πρότυπο ότι η γυναίκα έχει την επιλογή να μην κάνει παιδιά. Επομένως, μου φαινόταν αδιανόητο, δηλαδή δυσκολεύτηκα πολύ να βρω τον εαυτό μου μέσα σε αυτό τις στιγμές που όλα γύρω μου έδειχναν ότι είναι μονόδρομος. Είναι κάπως ένα όνειρο για όλες μου τις φίλες, τουλάχιστον τις φίλες που έχω από τα μαθητικά χρόνια. Όλες έχουν όνειρο να κάνουν παιδιά και τους φαίνεται κάπως αδιανόητο ότι εγώ δεν θέλω. Οπότε μέχρι να φτάσω σε μια αρκετά μεγάλη ηλικία, όλος μου περίγυρος θεωρούσε πολύ εξωγήινο αυτό που άκουγε από εμένα. Άργησα πολύ να γνωρίσω άτομα που μου είπαν: «κι εγώ δεν θέλω να κάνω παιδιά» και ένιωσα μια απίστευτη ανακούφιση.
Επηρεάζει τις σχέσεις σου το ότι δεν θέλεις να κάνεις παιδιά; Έχετε απομακρυνθεί;
Θέλω να πιστεύω πως όχι. Τουλάχιστον όχι εν γνώση μου. Τώρα αν κάποιοι έχουν απομακρυνθεί χωρίς να το ξέρω, δεν γνωρίζω. Με τις φίλες μου, επειδή είμαστε χρόνια μαζί, υπάρχει και κάτι σαν οικογενειακός δεσμός πλέον. Οπότε απλά αποδεχόμαστε η μία την άλλη, ακόμα και όταν δεν καταλαβαίνουμε καθόλου αυτό που βιώνουμε.
Οπότε δεν δέχεσαι σχόλια ή μπηχτές από εκείνες.
Σχόλια καμιά φορά, ναι. Δηλαδή, το λέω και τις βλέπω ότι στεναχωριούνται που έχω αυτήν την άποψη. Μπορεί να μη μου λένε «όχι θα το κάνεις», αλλά σίγουρα είναι κάτι που νιώθω ότι τις στεναχωρεί.
Από γυναικολόγους ή από αγνώστους εισπράττεις πιέσεις ή σχόλια;
Aν ο άλλος δεν με γνωρίζει ή με γνωρίζει λίγο, δεν το εκφράζω πολύ. Γενικά, οπότε το έχω πει σε άτομα που με γνωρίζουν λίγο, θα έχουν κάποιες κλασικές ατάκες του στυλ «καλά, θα μεγαλώσεις και θα αλλάξεις γνώμη». Είναι το πολύ κλασικό, που μου λένε με απόλυτη βεβαιότητα. Δεν μου λένε: «υπάρχει πιθανότητα», μου λένε: «σίγουρα μεγαλώνοντας θα αλλάξεις γνώμη». Είναι και η άλλη αντίδραση του στυλ «μισείς τα παιδιά;». Τους λέω το ότι δεν θέλω να κάνω παιδιά δεν σημαίνει ότι τα μισώ – είμαι δασκάλα εν τω μεταξύ. Τους λέω: «για να έγινα δασκάλα, τα αγαπώ πολύ τα παιδιά. Δικό μου παιδί δεν θέλω». Τους κάνει εντύπωση… Πριν από τρία χρόνια έκανε ο αδελφός μου παιδί κι εγώ ενθουσιάστηκα. Έχω μεγάλη αγάπη για την ανιψιά μου. Μου λένε όλοι: «Μα πώς γίνεται να μη θέλεις να κάνεις παιδί ενώ την αγαπάς;». Δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Την αγαπάω, μου αρέσει να περνάω χρόνο μαζί της, δεν θέλω όμως να έχω ένα άτομο που να εξαρτάται από εμένα εκατό τοις εκατό. Δεν λέω να μην υπάρχουν παιδιά στον κόσμο, εγώ δεν νιώθω την ανάγκη να αναλάβω αυτή την ευθύνη. Δεν το καταλαβαίνει ο άλλος. Μου λένε: «Έχεις τον φόβο της δέσμευσης» και λέω «δεν είναι φόβος δέσμευσης, είναι ότι δεν νιώθω αυτή την ανάγκη. Δεν μου έχει ξυπνήσει κάτι τέτοιο μέσα μου».
Οπότε προφυλάσσεσαι μη λέγοντάς το παντού και πάντα απ’ ό,τι καταλαβαίνω;
Ναι, είναι μια πληροφορία που θα την πω όταν νιώσω ότι ο άλλος μπορεί να δείξει κατανόηση σε αυτήν, αλλιώς θα την αποφύγω. Μόνο αν στριμωχτώ πολύ θα το πω, αλλά και εκεί ξέρω ότι είναι σαν να ξεκινάω έναν νέο κύκλο διαπραγματεύσεων. Για παράδειγμα, από τότε που έκανε ο αδελφός μου παιδί, τα πεθερικά του είναι του στυλ «άντε και στα δικά σου», «με το καλό κι εσύ», και όλα αυτά. Επειδή μου το είπαν πάρα πολλές φορές και κάποια στιγμή με έπιασαν και λίγο σοβαρά του στυλ «πώς το βλέπεις; Το βλέπεις κάπως σύντομα;», τους είπα «για να σας πω την αλήθεια, δεν το σκέφτομαι». Από τότε, όποτε μιλάμε είναι το νούμερο ένα θέμα συζήτησης: «Σου εύχομαι να αλλάξεις γνώμη, και να σου συμβεί, και δεν μπορεί…». Οπότε λέω καλύτερα να μην το είχα πει.
Φαντάζομαι είναι πολύ κουραστικό συνέχεια να αμφισβητείσαι και να πρέπει να λογοδοτήσεις;
Ναι, ναι! Το αποφεύγω εκτός άμα έρθει πολύ έντονα στο προσκήνιο. Και άμα δω ότι με παίρνει επίσης, γιατί δεν θέλω να μπλέκω σε συζητήσεις που θα με φθείρουν ψυχολογικά για ανθρώπους που δεν αξίζει.
Ανέκαθεν ήξερες ότι δεν θέλεις να κάνεις παιδί; Ήταν κάτι που αποκρυσταλλώθηκε αργότερα;
Εγώ από μικρή δεν ένιωθα «αχ να γίνω μαμά» κι αυτά τα πράγματα. Ποτέ δεν είχα αυτή την αίσθηση όπως έχουν τα άλλα παιδιά που έχουνε μωράκια-κούκλες, που τα αλλάζουν, τα ταΐζουν και αυτά. Θυμάμαι η μαμά μου μου είχε πάρει μία φορά ένα μωράκι που το ταΐζεις και μάλιστα τα κάνει και πάνω του, στην πάνα. Το έπαιξα μια φορά, αλλά μου φάνηκε η μεγαλύτερη αγγαρεία που θα μπορούσε να μου συμβεί. Λέω: «Αυτό δεν είναι παιχνίδι, αυτό είναι αγγαρεία!» Δεν ξανασχολήθηκα, δηλαδή δεν μου τράβηξαν ποτέ το ενδιαφέρον. Θυμάμαι σαν έφηβη που περπάταγα με τις συμμαθήτριές μου στον δρόμο, μπορεί να έβλεπαν ένα μωράκι σε ένα καρότσι και ήταν όλες «αχ τι γλυκούλι!». Εγώ δεν το είχα αυτό, να ασχοληθώ δηλαδή με αυτό καθόλου. Θυμάμαι ότι γενικά δεν είχα κάποια τέτοια τάση. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν σπούδαζα ήμουν σε μια φοιτητική θεατρική ομάδα έξι χρόνια. Εκεί μας είχανε ζητήσει να κάνουμε πάνω στη σκηνή πολλά πράγματα που δεν είμαστε. Θέλει πάντα μεγάλο κόπο για να κάνεις κάτι που είναι μακριά από εσένα. Είχα κάνει τα πάντα έξι χρόνια εκεί. Το πιο δύσκολο πράγμα που μου ζήτησαν ποτέ να κάνω ήταν να κάνω τη μητέρα, σε μια παράσταση είχα ένα ρόλο που το κεντρικό στοιχείο της ηρωίδας ήταν η μητρότητα. Δεν με έχει δυσκολέψει τίποτα άλλο περισσότερο. Δεν μπορούσα να βρω τη βάση αυτού του συναισθήματος. Ήταν τόσο μακριά από εμένα, που με κανέναν τρόπο δεν μπορούσα να το προσεγγίσω.
Εισπράττεις από άλλους σχόλια που να αμφισβητούν την απόφασή σου ή να αμφισβητούν το αν είσαι καλά ψυχολογικά που δεν θέλεις να γίνεις μαμά;
Το να είμαι καλά ψυχολογικά, όχι. Το να αμφισβητούν την απόφασή μου, ναι. Δηλαδή, μου λένε ότι θα αλλάξω γνώμη ή να μου λένε ότι πρέπει να αλλάξω γνώμη επειδή δεν θα μπορώ αργότερα να κάνω παιδιά και πρέπει να αλλάξω γνώμη σύντομα γιατί μετά δεν γίνεται. Δέχομαι αυτή την πίεση. Τώρα για ψυχολογικά, όχι.
Το μέλλον σου χωρίς παιδιά το σκέφτεσαι;
Όποτε βλέπω τον εαυτό μου στο μέλλον, δεν τον βλέπω με παιδί. Το μέλλον μου το φαντάζομαι χωρίς παιδιά και πάντα έτσι το φανταζόμουν. Δεν έχει αλλάξει ποτέ αυτό. Είναι κάτι που καθόλου δεν το βλέπω στον ορίζοντα. Δεν το αποκλείω, δηλαδή αφήνω ένα ανοιχτό παραθυράκι ότι μπορεί να αλλάξω γνώμη στο μέλλον. Αλλά έτσι όπως το βλέπω τώρα, δεν εμπεριέχει κάπου παιδιά.
Ποια λέξη είναι πιο ταιριαστή για εσένα; Χωρίς παιδιά, άτεκνη, μη μητέρα, κάτι άλλο, καμία από αυτές;
Νομίζω καμία από αυτές, γιατί όλες με προσδιορίζουν με βάση ένα παιδί – υπαρκτό ή όχι. Νομίζω ότι θέλω να προσδιορίζομαι ανεξάρτητα από την ύπαρξη παιδιού ή όχι. Το να πούμε μια γυναίκα άτεκνη, είναι σαν να αποδεχόμαστε ότι ο ρόλος της είναι να έχει τέκνα. Όπως θα μου φαινόταν περίεργο το να ακούσω «άτεκνος άντρας», έτσι μου ακούγεται περίεργο να ακούσω «άτεκνη γυναίκα». Δηλαδή νομίζω ότι μια γυναίκα –και γενικά ένας άνθρωπος– έχει τόσα πολλά πράγματα που μπορούν να τη χαρακτηρίσουν, που είναι λίγο άδικο να τη χαρακτηρίζουμε από αυτά που δεν είναι. Είναι τόσα πράγματα και είναι περίεργο να τη χαρακτηρίζουμε ως κάτι που δεν είναι. Είναι σαν να λέμε «να ένας άνθρωπος που δεν έχει εικοσιπέντε δάχτυλα». Γιατί να το πεις αυτό;
