Τι σημαίνει για σένα το ότι δεν έχεις παιδιά;
Τίποτα. Νομίζω πως βρίσκω την ερώτηση λάθος. Το αρνητικό κομμάτι της: «δεν έχεις παιδιά».
Το ότι δεν έκανες παιδιά ήταν συνειδητή απόφαση;
Είμαι λεσβία. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ πως θα ήθελα να γεννήσω (εκτός από μία σύντομη περίοδο στα 37 μου). Όμως έχω υπάρξει με μια γυναίκα που βρισκόταν στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης –ήθελε να κάνει παιδιά μόνη της– και βρισκόμενη με αυτόν τον άνθρωπο, μπορούσα να με δω να μεγαλώνω μαζί της τα παιδιά της. Αυτό τελικά δεν έγινε, γιατί χωρίσαμε. Λίγα χρόνια αργότερα, σκεφτόμασταν με την τότε σύντροφό μου να γίνουμε μαμάδες (να γεννούσε εκείνη ή να υιοθετούσαμε), αλλά δεν ήτανε ακόμα εκείνη έτοιμη κοινωνικά να μεγαλώσει παιδί στην Ελλάδα και εγκαταλείψαμε το σχέδιο. Επομένως, από την πλευρά μου ήταν σχεδόν πάντα μια συνειδητή κατάσταση (όχι απόφαση).
Ήταν μια απόφαση που πήρες μια και έξω ή επανεξέταζες/επιβεβαίωνες την απόφασή σου;
Το να μη θέλω να γεννήσω δεν ήταν απόφαση. Ήταν κατάσταση ύπαρξης. Δεν νομίζω πως όλες οι γυναίκες έχουν κάποιο βιολογικό ένστικτο για «αναπαραγωγή». Στα 37 μου για λίγο είχα αρχίσει να «νιώθω» πως θέλω να γίνω μητέρα. Όμως κοιτάζοντας πίσω σε εκείνη την εποχή της ζωής μου, βλέπω πως πλησίαζα ένα σημείο ηλικιακά που θα έπρεπε να απαντήσω στην ερώτηση: τι κάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Είχα μεγάλη ανάγκη να «δημιουργήσω» κάτι. Και η εικόνα «Γίνομαι μητέρα» φάνταζε ιδανική για να καλύψει πολλές τρύπες και μελλοντικές ανάγκες. Ένιωθα κατά κάποιο τρόπο πως, αν κάνω παιδί, δεν θα έχω ανάγκη τίποτα άλλο στη ζωή μου και πως αυτομάτως όλα θα αποκτούσαν νόημα. Σήμερα σκέφτομαι πως αν από μέσα μου έβγαινε ένας άλλος άνθρωπος, κάθε μέρα θα κοιτούσα αυτό το άτομο και θα του ζητούσα συγνώμη… Συγνώμη που δεν σε ρώτησα.
Το ότι δεν έκανες παιδιά είναι επειδή δεν ήθελες να γίνεις μητέρα, επειδή δεν ήθελες κάποιες από τις συνέπειες μιας ζωής ως μητέρα, επειδή ήθελες να αλλάξεις τη ζωή σου όπως τη ζεις;
Κατά κάποιο περίεργο τρόπο που δεν μπορώ να εξηγήσω χωρίς να φανώ τρελή, ίσως σε κάποιον που κοιτάζει την επιφάνεια μόνο των πραγμάτων, δεν γέννησα, γιατί είμαι ήδη «μητέρα». Μεγαλώνω τον εαυτό μου. Είμαι η μητέρα του εαυτού μου. Επίσης, δεν θεωρώ πως το «αλλάζεις» τη ζωή σου όταν γίνεσαι γονιός είναι κάτι που θα έπρεπε να ισχύει. Αλλάζεις το πρόγραμμά σου, όχι όμως τη ζωή σου. Πόσο δραματικό και καθοριστικό ακούγεται όταν το θέτουμε έτσι – και δεν θα έπρεπε να είναι έτσι.
Πώς νομίζεις ότι επηρέασε τη ζωή σου το γεγονός ότι δεν έχεις κάνει παιδιά;
Πολύ απλά, την επηρέασε με το να μη χρειάζεται να κερδίζω παραπάνω χρήματα για 18 χρόνια και με το να μη χρειάζεται να κάνω προσαρμογές και συμφωνίες για το καθημερινό μου πρόγραμμα με κάποιο άλλο άτομο για 15 χρόνια από τη ζωή μου.
Αναλογίζεσαι πώς θα ήταν η ζωή σου αν είχες κάνει παιδιά;
Δεν αναλογίζομαι ποτέ πώς θα ήταν η ζωή μου αν είχα κάνει παιδιά.
Μετανιώνεις για πράγματα που έκανες ή δεν έκανες στη ζωή σου;
Ναι, έχω μετανιώσει για μια δυο επιλογές μου. Αλλά και; Φαντάζομαι σε μερικά χρόνια θα μετανιώσω και για μερικές ακόμα επιλογές μου. Το βρίσκω όμως αστείο και άτοπο. Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι να ζήσεις μια ζωή, αν υποθέσουμε πως έχεις κάποια προνόμια, ώστε να είσαι σε θέση να επιλέγεις – άπειροι συνδυασμοί ζωής. Οπότε μάλλον δεν μετανιώνω με τη βαριά σημασία του όρου. Αναγνωρίζω όμως κατόπιν εορτής πως θα μπορούσα να είχα επιλέξει κάτι άλλο.
Μετανιώνεις που δεν έκανες παιδιά;
Όχι.
Πώς νομίζεις ότι απεικονίζονται οι γυναίκες που δεν έγιναν μητέρες;
Στην Ελλάδα ως τώρα μάλλον ως γεροντοκόρες και παράξενες. Ή καλόγριες/θεούσες! Τι περιμένει κανείς από μια χώρα βουτηγμένη στην πατριαρχία; Αν η γυναίκα δεν γίνει μάνα, δεν έχει καμία αξία στην ελληνική κοινωνία.
Υπέστης πιέσεις να γίνεις μητέρα; Αν ναι, από πού;
Δεν είχα ποτέ άμεσες πιέσεις να γίνω μητέρα. Η μόνη πίεση ήταν πάντα το κοινωνικό βλέμμα. Αλλά και κάποιοι στο παρασκήνιο.
Υπέστης πιέσεις να γίνεις μητέρα από γυναικολόγους / επαγγελματίες υγείας;
Όσον αφορά τις πιέσεις που δέχτηκα από δύο διαφορετικούς γυναικολόγους, ήταν κυρίως υπό μορφή επανάληψης. Δηλαδή από τα 30 μου και άνω, στο τέλος κάθε επίσκεψής μου στους γυναικολόγους αυτούς (τα τελευταία 6 χρόνια πηγαίνω στον ίδιο), είτε έπειτα ακριβώς από την εξέταση θα υπογραμμιζόταν η άρτια σωματική μου κατάσταση ως η τέλεια στιγμή να βάλω μπρος για ένα παιδάκι ή σε μορφή ερώτησης, ενώ η εξέταση είχε πια τελειώσει στα πλαίσια των τυπικών χαιρετισμών, χωρίς να περιμένουν απάντηση. Και αυτό γινόταν κάθε χρόνο (επισκέπτομαι μία φορά τον χρόνο γυναικολόγο), χωρίς εξαίρεση. Ειδικά ο ένας νομίζω απλά το έλεγε χωρίς να το σκέφτεται, σαν να είναι στον αυτόματο πιλότο (και εννοείται δεν θυμόταν πως είχε ξαναρωτήσει ένα χρόνο πριν). Η αλήθεια είναι ότι τις περισσότερες φορές περνούσα αυτή τη συμπεριφορά από το ένα αυτί στο άλλο – δεν έβλεπα ότι με άγγιζε. Κάποιες φορές, με «ανέβαζε» αυτός ο υπαινιγμός ότι «κι εγώ είμαι γυναίκα και μπορώ και εγώ να γίνω μητέρα»· ήταν σαν μια αναγνώριση της γυναικείας μου ταυτότητας από τον γιατρό.
Πώς σε αντιμετωπίζουν οι άλλοι όταν μαθαίνουν ότι δεν είσαι μητέρα;
Επειδή είμαι ανοιχτά λεσβία, νομίζω πως ο κόσμος χαίρεται που δεν έγινα μητέρα. Δυστυχώς!
Βρίσκεις ότι χρειάζεται να κάνεις κάποιο είδος coming out;
Όχι.
Επηρέασε η ατεκνία την κοινωνική σου ζωή ή την ερωτική/συντροφική σου ζωή;
Την ερωτική μου ζωή δεν την επηρέασε καθόλου. Την κοινωνική ζωή ναι. Γιατί υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός. Αν δεν είσαι γονιός δύσκολα κοινωνικοποιείσαι με γονιούς. Και νομίζω σε αυτό και οι δύο πλευρές χάνουμε τόσα πολλά.
Ποια λέξη βρίσκεις ότι σου ταιριάζει καλύτερα:
Άνθρωπος! Επίσης ο (αυτο)προσδιορισμός «μητέρα μηδέν παιδιών» ακούγεται σωστός στ’ αυτιά μου.
