Κατερίνα, 45 ετών

«Μια γυναίκα μετά τα 40 ή λίγο πιο μετά ούτως ή άλλως τοποθετείται σε μια άλλη κατηγορία. Όταν είναι και μόνη της, είναι πολύ δύσκολο, γιατί ξαφνικά δεν θεωρείται ούτε fun που ψάχνει να περάσει καλά ούτε έχει κάτι άλλο στη ζωή της».
Άλλα άρθρα

Τι σημαίνει για σένα το ότι δεν έχεις παιδιά;

Το πρώτο πράγμα που θα πω είναι εγωιστικό, αλλά σημαίνει ότι είμαι μόνη μου. Ξέρω ότι τα παιδιά δεν τα κάνει κανείς για να έχει παρέα ή για να τον φροντίσουν, αλλά σημαίνει ότι είμαι μόνη μου. Για μένα, από πολύ μικρή έλεγα ότι δεν θα κάνω παιδιά. Η σκέψη ήτανε ότι οι γονείς μου δεν ήταν κακοί με έναν κακοποιητικό τρόπο που βλέπουμε στα δελτία ειδήσεων, αλλά ήταν κακοί. Δεν έπρεπε να ήταν γονείς. Έτσι ήταν και οι δικοί τους γονείς. Οπότε θεωρούσα ότι αυτό το πράγμα είναι μια αλυσίδα που κάποια στιγμή να σπάσει. Οπότε εγώ προκειμένου να μη γίνω έτσι, δεν θα γίνω μάνα. Ήταν μια συνειδητή απόφαση, η οποία όμως βασιζόταν σε πολύ λάθος σκεπτικό, δηλαδή ότι εγώ θα γινόμουν οι γονείς μου. Δυστυχώς, η ψυχοθεραπεία άργησε πολύ να με βοηθήσει για να φτάσω στο συμπέρασμα ότι δεν θα γίνω οι γονείς μου. Όταν πλέον το συνειδητοποίησα, ήμουν πια μεγάλη και ήμουνα και μόνη μου. Δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να μπω στη διαδικασία να κάνω παιδιά για να πω ότι έχω κάνει παιδιά. Τώρα πια νομίζω ότι θα γινόμουν καλή μάνα.

Πώς επηρεάζει τη ζωή το γεγονός ότι δεν έχεις κάνει παιδιά;

Με έχει ευαισθητοποιήσει με τα παιδιά των άλλων και συγχρόνως μου δίνει και μια… –δεν ξέρω αν είναι ζήλεια ή απελπισία– ότι αυτοί που κάνουν παιδιά, το κάνουν ελαφρώς αβίαστα. Χωρίς να το σκέφτονται, χωρίς να αντιλαμβάνονται την ευθύνη. Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι που δεν έχουμε παιδιά μιλάμε έξω από τον χορό και να αναφέρουμε την ευθύνη τόσο βαρύγδουπα, αλλά έχω την αίσθηση ότι πολλοί από αυτούς που κάνουν το κάνουν χωρίς να σκεφτούν τι σημαίνει. Αβασάνιστα. Για μένα το να μην κάνω παιδιά σημαίνει αφενός ότι είμαι μόνη μου, αφετέρου ότι έχω μια ευθύνη απέναντι στα παιδιά που είναι γύρω μου στο περιβάλλον, επειδή βλέπω πράγματα που οι γονείς τους δεν βλέπουνε και συγχρόνως τα χέρια μου είναι δεμένα.

Έχεις υποστεί πιέσεις να γίνεις μητέρα;

Στο άμεσο περιβάλλον όχι, γιατί πάντα υπήρχε το joke στο περιβάλλον μου: «Σιγά μη γίνεις μάνα εσύ! Θα είσαι κακή μάνα!» Στο έμμεσο, υπάρχει πάντα η αντίληψη ιδίως για μια γυναίκα ότι μέχρι κάποια ηλικία σίγουρα θέλει και ψάχνει κάποιον για να γίνει μάνα, ακόμα και όταν το δηλώνεις ευθαρσώς ότι δεν ψάχνεις αυτό. Από μια ηλικία και μετά, συμβαίνει ένα περίεργο πράγμα: σε κοιτάνε περίεργα, σαν να υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Δεν συζητάω για την αγένεια της ερώτησης: «Πώς και δεν έκανες παιδιά;» Γιατί ο άλλος δεν ξέρει γιατί δεν έχεις παιδιά. Δέχομαι πολλές τέτοιες ερωτήσεις, ειδικά στα πλαίσια του dating, όπου θεωρώ ότι είναι τελείως άκυρη η ερώτηση. Πάρα πάρα πολύ! «Πώς δεν έχεις παιδιά; Γιατί δεν έχεις παιδιά!» «Δεν έτυχε». «Τι εννοείς δεν έτυχε; Δεν ήθελες;» Κανονική ανάκριση! Προσπαθούν να καταλάβουν, ενώ για μένα το «δεν έτυχε» είναι η πιο ξεκάθαρη απάντηση. «Δεν έτυχε! Δεν έτυχε, ρε παιδιά, δεν έτυχε!»

Αμφισβητούν την ειλικρίνειά σου δηλαδή;

Ναι, και θεωρούν ότι για να μην έκανες παιδιά, πάντα κάτι υπάρχει από πίσω! Δηλαδή, έχω την αίσθηση ότι θα τους ικανοποιούσε πολύ περισσότερο να τους έλεγα ότι κάποια στιγμή έμεινα και το έχασα ή πέρασα μια επέμβαση, δηλαδή κάτι πολύ πιο τραγικό θα τους εξηγούσε πολύ περισσότερο το «δεν έτυχε». Κάποτε έλεγα δεν ήθελα.

Από γυναικολόγους;

Όχι, σε αυτό ήμουν πολύ κάθετη. Δεν το έζησα ποτέ. Είχα εξαιρετικούς γυναικολόγους. Το πιο πιεστικό που μπορώ να σου αναφέρω είναι ο πρώτος μου γυναικολόγος, που ήταν και φίλος της μητέρας μου, στον οποίο πήγα κρυφά από αυτή γιατί προφανώς η μαμά δεν ήθελε να αναγνωρίσει για κανένα λόγο ότι μπορεί ένα παιδί στα είκοσί του να έχει σεξουαλική ζωή· συζητάγαμε για κάτι που φοβόμουνα εγώ ότι είναι μεταδιδόμενο. Εκείνος γύρισε και μου είπε: «Κόψε τις μαλακίες, φρόντισε να παίρνεις προφύλαξη, γιατί έτσι και μείνεις έγκυος, θα σε βουτήξω από το μαλλί θα σε πάω εγώ μέχρι την εκκλησία, το οποίο φυσικά έχει μια σεξιστική στάση, αλλά τέλος πάντων μιλάμε για μια εποχή πριν από 25 χρόνια. Όχι, δεν δέχτηκα ποτέ πίεση.

Πώς σε αντιμετωπίζουν οι άλλοι όταν μαθαίνουν ότι δεν είσαι μητέρα;

Ότι κάτι πάει στραβά και υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Δηλαδή, είναι πολύ συχνό η πρώτη ερώτηση να είναι: «Είσαι ομοφυλόφιλη;» Αλλά και να ήμουν, τι σχέση έχει; Υπάρχει μια νοσηρή περιέργεια και μια αγένεια! Εγώ παλιά πολύ εύκολα έλεγα ότι δεν ήθελα. Τώρα όμως που ξέρω ότι θα ήθελα και δεν έτυχε, δεν είναι εύκολο για μένα. Λειτουργούν παραβιαστικά όλοι αυτοί απέναντί μου. [Η Κατερίνα αρχίζει να κλαίει]. Και περνάει από το μυαλό μου ότι φταίω κι εγώ που δεν το είδα νωρίτερα, φταίω κι εγώ που δεν το κατάλαβα νωρίτερα, φταίω κι εγώ που δεν δούλεψα νωρίτερα με τον εαυτό μου, οπότε όταν όλοι σε αντιμετωπίζουνε με τη λογική ότι κάτι πάει στραβά, ενεργοποιούνται όλες οι δικές μου αρνητικές σκέψεις. Και είτε πέφτεις ψυχολογικά είτε γίνεσαι αμυντικός. Κι εγώ γίνομαι επιθετικά αμυντική.

Σε ενοχοποιούν;

Ναι! Μια γυναίκα μετά τα 40 ή λίγο πιο μετά ούτως ή άλλως τοποθετείται σε μια άλλη κατηγορία. Όταν είναι και μόνη της, είναι πολύ δύσκολο, γιατί ξαφνικά δεν είναι –πώς να σου πω– δεν θεωρείται ούτε fun που ψάχνει να περάσει καλά ούτε έχει κάτι άλλο στη ζωή της. Δηλαδή, έχω βιώσει σε προσωπικό επίπεδο απόρριψη από νεαρό που φλερτάραμε, ο οποίος όσο είχε στο μυαλό του ότι εγώ μπορεί να είμαι παντρεμένη, χωρισμένη, single mum, δεν είχε πρόβλημα. Στη σκέψη ότι εγώ είμαι ελεύθερη και χωρίς παιδιά, κόλλησε, γιατί στο κεφάλι του δεν είναι φυσιολογικό! Και βέβαια, μην ξεχνάμε ότι μεγάλωσα ακούγοντας «σιγά μη γίνεις μάνα!» αλλά και ποιος θα σε φροντίσει στα γεράματα; Θα πεθάνεις μόνη σου! Το θέμα δεν είναι να πεθάνεις μόνος σου, είναι το ότι είσαι μόνος σου!

Πώς έχει επηρεάσει την κοινωνική σου ζωή;

Νομίζω ότι με κάποιο τρόπο δεν μεγάλωσα, δεν πέρασα ποτέ στο επόμενο στάδιο ευθύνης. Δηλαδή συνεχίζω τη ζωή μου ως τριαντάρα

. Αντικαταστάθηκαν τα παιδιά με τα ζώα, γάτες, κλισέ, το ξέρω. Δίνεις φροντίδα, σε περιμένουνε… Αλλά πέρα από το ψυχολογικό κομμάτι, είμαι μόνη μου, δεν έχω μια σταθερή σχέση στη ζωή μου, από την οποία εγώ να λαμβάνω αγάπη – είναι εγωιστικό αυτό που λέω, αλλά με το παιδί υπάρχει ένας μόνιμος δεσμός. Δηλαδή, όσο και να τσακωθείς, ακόμα και η πόρτα να κλείσει και να μην ξαναμιλήσεις, είναι πάντα το παιδί σου. Υπάρχει μια εγγύηση. Εγώ τώρα μπορεί να μη μιλάω με τη μάνα μου, αλλά υπάρχει ένα δέσιμο μεταξύ μας το οποίο δεν σπάει ποτέ. Σε σχέσεις που μοιράζεσαι αίμα τόσο άμεσα, δεν μπορείς να το έχεις.

Έχει επηρεάσει τις φιλίες σου;

Φαντάζομαι ότι με κάποιο τρόπο ναι, γιατί αυτοί που ήμασταν συνομήλικοι προχώρησαν τη ζωή τους. Κακά τα ψέματα, όταν δεν μπορείς να μοιραστείς την καθημερινότητά τους, απομακρύνεσαι. Δεν είναι ότι δεν είναι φίλοι σου πια, αλλά δεν έχεις μαζί τους αυτό το οποίο μπορεί να χρειάζομαι εγώ: την καθημερινή επικοινωνία, τις άλλες ώρες τις περίεργες. Και όταν κάνεις παρέα με νεότερους, σιγά-σιγά μεγαλώνουν και προκύπτει αυτή η στασιμότητα: εσύ είσαι εκεί οι άλλοι προχωράνε τη ζωή τους. Γι’ αυτό σου λέω: νιώθω λίγο ότι δεν μεγάλωσα, αλλά συγχρόνως μεγάλωσα. Βλέπω τα πράγματα διαφορετικά, αλλά ταυτόχρονα δεν έχω την αίσθηση ότι εγώ είμαι σε αυτή την ηλικία· δηλαδή, βλέπω τριγύρω μου σαραντατριάχρονες και λέω «είναι θείτσες», αλλά μετά λέω εσύ είσαι μεγαλύτερη. Είναι σαν να μην προχώρησα στην επόμενη πίστα, σαν να είσαι αιώνιος φοιτητής, σαν να έχεις γεράσει σε αυτή τη θέση.

Μετανιώνεις που δεν έχεις κάνει παιδιά;

Κοίτα, από τη μια μεριά, μετανιώνω, από την άλλη δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Είναι πολύ τεράστιο· θα έπρεπε να είχα κάνει ψυχοθεραπεία πολύ νωρίτερα, να είχα λύσει τα θέματά μου πολύ νωρίτερα και να έχει κάτσει και η τύχη και να είχα κάνει μια υγιή σχέση πολύ νωρίτερα.

Έχεις κατανόηση και συμπόνια για τον εαυτό σου;

Προσπαθώ, δεν είναι πάντα εύκολο. Μη σου πω ψέματα, συνήθως με κατηγορώ. Συνήθως με κατηγορώ που δεν το πάλεψα αρκετά. Βασικά, το πίστευα από μικρή αυτό, δεν έχει σχέση με την ηλικία: θεωρούσα ότι αν δεν κάνεις τη σχέση με την οποία θα νιώσεις τόσο καλά –δεν μιλάω για μονιμότητα, το πάντα δεν το ξέρει κανείς– που θα πεις ότι εγώ θέλω ένα πλάσμα δικό του και δικό μου, δικό μας – όχι να το μεγαλώσουμε μαζί, αλλά σάρκα από τη σάρκα του και σάρκα από τη σάρκα μου είναι χαζομάρα να κάνεις ένα παιδί για να πεις ότι έχεις κάνει ένα παιδί. Τώρα πια δεν το κατηγορώ, υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βιώσουν την εμπειρία της εγκυμοσύνης. Εγώ όμως πίστευα ότι τη στιγμή που υπάρχουν τόσα πολλά παιδιά εκεί έξω, αν δεν καίγεσαι για τη συγκεκριμένη ένωση δύο DNA, υπάρχουν παιδιά. Κάποια στιγμή το σκέφτηκα, αλλά πρακτικά είναι πάρα πολύ δύσκολο και πολύ ψυχοφθόρο και πρέπει να είσαι πολύ έτοιμος, πολύ σίγουρος, πολύ ώριμος για αυτό. Εγώ ακόμα με αυτό το πράγμα είμαι πολύ ευάλωτη.

Ποια λέξη σου ταιριάζει καλύτερα;

Το άτεκνη είναι πολύ άσχημη λέξη! Πιστεύω ότι είμαι μόνη. Συγγνώμη, έχω φορτιστεί τώρα με όλο αυτό. Είναι πολύ κακό να κάνουμε παιδιά για εμάς, το ξέρω και πιστεύω ότι τα παιδιά τα κάνεις και μετά πρέπει να τα αφήσεις να πάνε παρακάτω. Αλλά είναι τραγικό, δεν ξέρω αν είναι αλήθεια ή αν είναι κάτι το οποίο έχει χαραχτεί τόσο πολύ μέσα μας από την κοινωνία, αλλά πιστεύω ότι ολοκληρώνεις έναν κύκλο. Δηλαδή, μπορεί να έχεις ζήσει μια φανταστική ζωή αλλά αυτό είναι ένα τελευταίο κομματάκι που κλείνει έναν κύκλο και το οποίο, αν δεν το κάνεις, μπορεί να έχεις ζήσει μια φανταστική ζωή αλλά κάτι λείπει. Όχι το να το έχεις ζήσει· το να έχεις δημιουργήσει αυτή τη σχέση. Κακά ψέματα, όσο και να σε αγαπάνε τα ανίψια σου ή τα βαφτιστήρια σου δεν είναι ποτέ παιδιά σου! Έχω παιδιά που με αγαπάνε και με θεωρούν πολύ σημαντική στη ζωή τους αλλά δεν είναι το δικό σου το παιδί σου. Την κερδίζεις την αγάπη τους, δεν την παίρνεις a priori.

 

Picture of Λύο Καλοβυρνάς
Λύο Καλοβυρνάς

Είμαι ψυχοθεραπευτής και σύμβουλος ψυχικής υγείας (counsellor), με τετραετείς σπουδές στο Κέντρο Ψυχοκοινωνικών Προσεγγίσεων και το Ελληνικό Κέντρο Focusing. Επίσης, είμαι πιστοποιημένος ψυχοθεραπευτής ζευγαριών (couples therapist) με τη μέθοδο EFT (Emotionally Focused Therapy) από το Ελληνικό Κέντρο Focusing, με πιστοποίηση από το Διεθνές Κέντρο Ποιότητας EFT (ICEEFT, Canada).