Πώς νιώθεις που δεν έχεις παιδιά;
Αν υποσχεθείς ότι δεν θα γελάσεις, θα σου πω. Αν υπήρχε ένας άνθρωπος που θα έπρεπε ή που ήθελε πάντοτε να έχει παιδιά, αυτή ήμουν εγώ. Βλέποντας την πρώτη σκηνή στο Φάννυ και Αλέξανδρος, όταν η γιαγιά περιμένει τα παιδιά και τα εγγόνια της Παραμονή Χριστουγέννων, είπα μέσα μου –τότε ήμουν είκοσι τεσσάρων χρονών– «σαν κι αυτήν θα γίνω όταν μεγαλώσω». Αλλά παρέλειψα τις ενδιάμεσες φάσεις. Είχα πάντα μια αμφιθυμία σε σχέση με το «παιδί ή όχι παιδί» και τώρα πιά, μετά από πολλά χρόνια θεραπείας, μπορώ να σου πω ότι φταίει η μανιοκατάθλιψη της μαμάς μου. Φοβόμουν ότι, αν κάνω παιδιά, θα είμαι αδύναμη όπως εκείνη και αυτό με φόβιζε πάρα πολύ. Δεν είμαι από τις γυναίκες που επειδή δεν έχουν παιδιά δεν ασχολήθηκαν με τα παιδιά. Ασχολήθηκα και με το ανιψάκι μου πάρα πολύ, με τα παιδιά των φίλων μου και τώρα και με τα εγγόνια των φίλων μου.
Οπότε είχες παιδιά στη ζωή σου.
Πάρα πολύ. Και μάλιστα όλοι απορούν πώς ξέρω τόσα πολλά. Θεωρώ ότι είναι μεγάλη ευτυχία τα παιδιά. Έχω μια φίλη που ’ναι μονογονεϊκή οικογένεια κι έχει ένα αγοράκι πεντέμισι χρονών, το οποίο αποκαλώ παπάκι και το καλύτερό μου είναι να είναι το παπάκι εδώ.
Οπότε δεν ήταν ακριβώς επιλογή σου να μην κάνεις παιδιά, αλλά κάπως…
Δεν ξέρω τι θα πει «επιλογή» σ’ αυτό το θέμα.
Δηλαδή, δεν λες «έκανα μια επιλογή συνειδητά ή ξεκάθαρα».
Αστειεύεσαι; Μάλιστα, ούτε καν μπορώ να πω ότι διάλεγα υποσυνείδητα άνδρες που δεν ήθελαν ή που δεν μπορούσαν ή που δεν αυτό. Δύο φορές ήρθα πολύ κοντά και φοβήθηκα πάρα πολύ.
Οπότε υπήρχε μια αμφιθυμία γύρω από αυτό το θέμα θα έλεγες;
Απόλυτη. Απόλυτη αμφιθυμία. Για μένα κυρίως, γιατί βίωσα πάρα πολύ τραγικά το γεγονός ότι η μαμά μας έλειπε εντός εισαγωγικών, κάποιες φορές. Άσε που νόμιζα ότι φταίω εγώ.
Οπότε πώς ένιωσες μετά για το γεγονός ότι δεν έκανες παιδιά/δεν θα έκανες παιδιά;
Έκανα θεραπεία. Στην τελευταία σχέση που θα μπορούσα να έχω παιδί, πήγα με το αίτημα ότι θέλω να κάνω παιδί και στην πραγματικότητα δούλεψα αυτή την αμφιθυμία. Την οποία δεν ξεπέρασα ποτέ.
Και τώρα πώς νιώθεις γι’ αυτό;
Δεν νιώθω τραγικά άσχημα γιατί είμαι πολύ παρούσα στις ζωές των παιδιών των φίλων μου, των εγγονών των φιλενάδων μου τώρα που έχουν αρχίσει σιγά-σιγά να γεννιούνται. Αν με ρωτήσεις, θα ήθελα να μπορούσα να είχα κάνει παιδί. Να είχα συγχωρήσει τον εαυτό μου εντελώς. Θα ήθελα να μπορούσα να είχα κάνει.
Οπότε, καταλαβαίνω, ότι έχεις κατανόηση για τον εαυτό σου; Συμπόνοια;
Ναι, από τη θεραπεία.
Μετανιώνεις;
Όχι, γιατί αν μπορούσα, θα είχα κάνει. Το έχω λύσει αυτό μέσα μου. Αν μπορούσα ή αν είχα ξεκινήσει θεραπεία πιο νωρίς και λοιπά, ενδεχομένως ναι. Αλλά τώρα δεν το βλέπω έτσι.
Δεχόσουν πιέσεις να γίνεις μητέρα από τον κύκλο σου;
Όχι. Από κανέναν.
Από γυναικολόγους/επαγγελματίες υγείας;
Είχα κάνει δύο εκτρώσεις για τις οποίες ποτέ μου δεν αισθάνθηκα αυτό που λένε πολλές γυναίκες: «Αχ τα αγέννητα παιδιά!» κι αυτά και λοιπά. Στη δεύτερη εγκυμοσύνη, όταν ήμουν στο δεύτερο έτος, εγώ είχα πάντοτε περίοδο πάρα πολύ σταθερή. Δεν είχαμε χρησιμοποιήσει με τον τότε σύντροφό μου προφύλαξη και, σηκώνοντας ένα πάρα πολύ βαρύ αντικείμενο, έχω αίμα. Ούτε που κατάλαβα τι ήταν. Φτάνω στον γυναικολόγο και μου λέει: «Το προλαβαίνουμε». Λέω: «Ποιο;» Μου λέει: «Το παιδί». Του λέω: «Δεν υπάρχει παιδί, είναι ατύχημα». Δεν είχα ποτέ μου αυτό που λένε πολλές γυναίκες τύψεις.
Σε αυτή την ηλικία, πώς σου φέρονται οι άλλοι που δεν είσαι μητέρα; Τι εισπράττεις από αγνώστους, από το περιβάλλον σου, από άλλες γυναίκες;
Να σου κάτι λίγο τραβηγμένο; Είμαι τόσο ανεξάρτητη, ώστε δεν έχω επιτρέψει ποτέ σχόλια.
Οπότε δεν έχεις νιώσει κάποιον στιγματισμό απ’ ό,τι καταλαβαίνω.
Ποτέ κανέναν. Θέλω να σου πω κι ένα πράγμα. Στην τελευταία παραγωγική μου ηλικία, τα είχα μ’ έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν έξι χρόνια νεότερος. Και το συζητούσαμε – πολύ χαλαρά όμως. Τώρα δηλαδή, μεταξύ μας, ξέρουμε πώς κάνουν οι γυναίκες όταν θέλουν να μείνουν έγκυες και εξαπατούν, και δεν ξέρω ’γω. Και του λέω: «Ξέρω τι θα γίνει. Θα χωρίσουμε και θα βρεις μια γυναίκα να κάνεις παιδί». Και λέει: «Σου υπόσχομαι ότι δεν θα το κάνω ποτέ». Χωρίσαμε και βρήκε μια νεότερη, μια πλούσια. Έκανε την τύχη του. Πριν μάθω ότι σκέφτεται για παιδί, του τηλεφώνησα και του είπα: «Κάποτε μου είχες δώσει μια ηλίθια υπόσχεση την οποία ούτε και είχα πιστέψει ούτε και θέλω να τηρήσεις».
Ποια λέξη σου ταιριάζει καλύτερα; Άτεκνη, χωρίς παιδιά, μη μητέρα, κάτι άλλο, τίποτα από αυτά;
Δεν έχω κανέναν λόγο να προσδιορίζομαι. Αυτό που έγραψες, «μητέρα μηδέν παιδιών», μου κίνησε το ενδιαφέρον και μ’ άρεσε πάρα πολύ. Πάρα πολύ. Μέσα απ’ τα διαβάσματά μου και τις ψυχοθεραπείες, βλέπω ότι η μητρότητα με την έννοια της φροντίδας, της συνέχειας, δεν είναι αποκλειστική κατάσταση των γυναικών που έχουν γεννοβολήσει. Είναι κατάσταση που οποιοσδήποτε άνθρωπος μπορεί να ζήσει, οπότε μπορείς να είσαι μητέρα χωρίς να έχεις παιδιά. Η τελευταία απόδειξη είναι το παπάκι μου, με το οποίο μιλούσαμε προχθές και ήταν μια φίλη μπροστά. Μιλούσαμε μέσω skype και λέει η φίλη: «Καλέ, αυτός σ’ αγαπάει πάρα πολύ».
