Είναι αδύνατο να αντέχαμε για πολλές μέρες χωρίς φαγητό και νερό – πολύ απλά, ο οργανισμός μας θα κλάταρε και κάποια στιγμή θα επερχόταν ο θάνατος. Με ελάχιστη τροφή και νερό δεν θα πεθαίναμε, όμως σίγουρα θα παθαίναμε βλάβες σε διάφορα όργανα. ως είδος δεν χρειαζόμαστε μόνο (καλής ποιότητας) νερό και φαγητό· εξίσου απαραίτητο για να είμαστε καλά είναι η σύνδεσή μας με άλλους ανθρώπους. Χωρίς αρκετή (καλής ποιότητας) σύνδεση, η ψυχολογία μας κλατάρει και τελικά επέρχεται ένας ψυχικός θάνατος: απόσυρση, απομόνωση, ψυχοσωματικά, κατάθλιψη.
Ως λοατκι άτομα, πολλά από μας ποτέ δεν μάθαμε πώς να πλησιάζουμε και να πλησιαζόμαστε από άλλους ανθρώπους· το σχολείο ήταν ένα ναρκοπέδιο, όπου κινδυνεύαμε με διάφορους τρόπους: ξύλο, τραμπουκισμός, εξευτελισμοί, εξοστρακισμός. Ενδεχομένως, να αποτραβηχτήκαμε εμείς οι ίδιες-οι, επειδή τρέμαμε μην καταλάβουν το μυστικό μας έτσι και αφηνόμασταν και εκφραζόμασταν πιο ελεύθερα. Επίσης, στο ίδιο μας το σπίτι πολλές από μας δεν είχαμε καμία ή ελάχιστη συναισθηματική επαφή με τους γονείς μας, είτε λόγω ομοφυλοφιλίας είτε άλλων εμποδίων. Έτσι, σιγά σιγά μάθαμε στη μοναξιά και τώρα, στην ενήλικη ζωή μας, βρισκόμαστε με ελάχιστους ή καθόλου φίλους ή με «φίλους» που δεν ξέρουν για μας, οπότε δεν είναι φίλοι. Είναι αδύνατο να είμαστε πραγματικά φίλοι με κάποιον αν δεν ξέρει ότι είμαστε λοατκι, διότι τι είναι μια φιλία αν όχι μια στενή σχέση, στην οποία μοιραζόμαστε τις χαρές και τις λύπες μας, τις αγωνίες μας, τις ελπίδες και τους φόβους μας, τις μύχιες σκέψεις μας; Μια πραγματική φιλία είναι μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοϋποστήριξης. Αν δεν λέω σε έναν φίλο μου ότι είμαι γκέι, στην ουσία δεν τον εμπιστεύομαι να χειριστεί αυτή την πληροφορία. Φοβάμαι πώς θα το πάρει, αν θα εξακολουθήσει να θέλει να είναι φίλος μου ή αν θα με δει διαφορετικά. Με λίγα λόγια, όταν δεν αποκαλύπτω σε μια φίλη ότι είμαι γκέι, είμαστε φίλοι μόνο θεωρητικά, αφού πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου σιγοβράζει η ανησυχία πως, αν το ήξερε, ίσως και να μην ήταν φίλη μου πια. Φιλία χωρίς εμπιστοσύνη δεν είναι πραγματική φιλία, όσο παλιά κι αν είναι.
Αν δεν μάθαμε πώς να συνδεόμαστε στα παιδικά μας χρόνια και στην εφηβεία, στην ενήλικη ζωή μπορεί να μας φαίνεται σχεδόν αδύνατο. Πώς σκατά κάνεις φίλους όταν δεν είχες ποτέ; Η δε καραντίνα μας διέλυσε τελείως· χάσαμε ακόμα και τις κοινωνικές επαφές με απλούς γνωστούς, οι οποίοι, παρότι δεν είναι φίλοι μας, είναι αναγκαίοι για την ψυχολογική μας ισορροπία. Το να αλληλεπιδρούμε ακόμα και με γνωστούς, με τους οποίους δεν μοιραζόμαστε τις μύχιες σκέψεις μας, επιδρά θετικά στην ψυχική μας ευεξία (Sandstrom and Dunn, 2014).
Ωστόσο ακόμα και άνθρωποι που έχουμε φίλους, μπορεί να βρεθούμε σε κάποια φάση της ζωής μας χωρίς φίλους, επειδή κάποιοι μετακόμισαν και χαθήκαμε, παντρεύτηκαν, τσακωθήκαμε, άλλαξαν προτεραιότητες ή απλά επειδή απομακρυνθήκαμε. Πώς μπορούμε να κάνουμε νέους φίλους, σε μια εποχή που υπάρχουν αρκετά εμπόδια: η μεγάλη κινητικότητα (ένα σωρό άνθρωποι μεταναστεύουν), ο εργασιακός φόρτος (δουλεύουμε περισσότερες ώρες για λιγότερα λεφτά με μεγαλύτερη επισφάλεια), οι κυκλοφοριακές δυσκολίες (μην υποτιμάμε καθόλου τον ρόλο που παίζει η κίνηση κι οι γεωγραφικές αποστάσεις στην ανάπτυξη ή τη διατήρηση φιλιών), αλλά, κυρίως, η ψευδαίσθηση ότι συνδεόμαστε με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν ζω στη μέση του πουθενά και ο μοναδικός τρόπος να επικοινωνήσω ουσιαστικά μ’ έναν άνθρωπο είναι μέσα από το ίντερνετ, πολύ καλά κάνω. Όμως οι διαδικτυακές επαφές δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν την από κοντά σύνδεση· το να βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο δημιουργεί μια νέα συνθήκη, κάτι που δεν υπάρχει από πριν, κάτι που δημιουργούμε εκείνη τη στιγμή, μαζί, το οποίο μπορεί να μας φέρει πολύ κοντά και να μας κάνει να νιώσουμε αυτή την τόσο σημαντική για την ψυχή μας σύνδεση. Έχουμε ανάγκη το «μαζί». Φυσικά, αυτό δεν το πετυχαίνουμε πάντα, όπως δεν πετυχαίνουμε πάντα να βρούμε φαγητό καλής ποιότητας, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι παύουμε να τρώμε ή να ψάχνουμε καλύτερο φαγητό.
Μια άλλη παράμετρος που δυσχεραίνει τη δημιουργία φιλιών είναι η ηλικία· όσο μεγαλώνουμε, η ζωή μας τείνει να παγιώνεται περισσότερο. Έχουμε λιγότερο ελεύθερο χρόνο, πιο φιξαρισμένες συνήθειες και δοκιμάζουμε λιγότερο νέα πράγματα. Αυτό έχει ως συνέπεια να γνωρίζουμε λιγότερους ανθρώπους· η μικρότερη δεξαμενή ανθρώπων συνεπάγεται λιγότερες πιθανότητες να ταιριάξουμε με κάποιους από αυτούς.
Τι κάνουμε για να ξεπεράσουμε τη μοναξιά; Πολλοί από μας έχουμε πειστεί ότι το αντίδοτο στη μοναξιά είναι η ύπαρξη ενός ερωτικού συντρόφου. Σαφέστατα, το να συντροφευόμαστε ερωτικά βοηθάει πολύ στο να νιώθουμε λιγότερο μόνες, όμως οι άνθρωποι χρειαζόμαστε σύνδεση, όχι απαραίτητα γκόμενο! Η σύνδεση μπορεί κάλλιστα –ή και καλύτερα– να έρθει μέσα από φιλίες. Δαπανάμε υπερβολικά πολύ χρόνο και ενέργεια στο να ψάχνουμε εναγωνίως σχέση και δίνουμε λιγότερη σημασία στις φιλίες. Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχολογία μας.
Στην εποχή μας δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις ερωτικές σχέσεις παρά στις φιλίες, οπότε υπάρχουν λιγότερα κοινωνικά σενάρια για το πώς να κάνουμε φίλους σε σύγκριση με το πώς να βρούμε γκόμενο. Υπάρχουν ένα σωρό εφαρμογές αλλά και «οδηγίες» για να αναζητούμε σχέση, αλλά με τις φιλίες πώς να προχωρήσουμε; Πρώτα απ’ όλα, έχει σημασία να αποδεχτούμε ότι α) για να είμαστε καλά είναι απαραίτητο να έχουμε φίλους, και β) οι φιλίες φτιάχνονται σιγά σιγά, δεν φυτρώνουν. Το δεύτερο το αναφέρω, επειδή πολλοί έχουμε την εντύπωση ότι οι φιλίες προκύπτουν από μόνες τους, οργανικά, χωρίς προσπάθεια. Όχι, όχι, όχι! Οι φιλίες, όπως και οι ερωτικές σχέσεις, είναι το αποτέλεσμα δικών μας πράξεων ή δικής μας απραξίας. Αν μένουμε κλεισμένοι σπίτι μας και δεν βλέπουμε άνθρωπο ή αν γνωρίζουμε ανθρώπους αλλά δεν διεκδικούμε την παρέα τους, τότε ούτε φιλίες ούτε σχέσεις θα κάνουμε.
Στη συνέχεια, χρειάζεται να τοποθετήσουμε τον εαυτό μας σε πλαίσια όπου είναι εφικτό να γνωρίσουμε άλλους ανθρώπους που είναι πιθανό να κινούνται στο δικό μας μήκος κύματος: αθλητικές δραστηριότητες, εθελοντισμός, μαθήματα, εκδρομές, συμμετοχή στα κοινά, κλάμπινγκ και μπαρ, ακτιβισμός, χώροι εργασίας… βασικά, οποιαδήποτε δραστηριότητα όπου μπορούμε να γνωρίσουμε άλλους ανθρώπους. Πολλοί σκεφτόμαστε τις κοινές παρέες ως τον ιδανικό τρόπο να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους, αλλά αυτό είναι δύσκολο να γίνει αν δεν έχουμε ήδη έναν διευρυμένο κύκλο γνωστών.
Όταν πιάσουμε κουβέντα με κάποιον και αφού διαπιστώσουμε ότι έχουμε κάποια κοινά ή ταιριάζει η νοοτροπία μας, χρειάζεται στη συνέχεια να τον διεκδικήσουμε: του προτείνουμε να ξαναβρεθούμε, ενδεχομένως σε άλλο πλαίσιο. Κι εδώ έρχονται τα δύσκολα. Πολλές κάνουμε κουτσά στραβά μια πρώτη προσπάθεια, αλλά ο άλλος δεν ανταποκρίνεται· αυτό το εισπράττουμε ως απόρριψη· μας πιάνει ο εγωισμός τύπου «τώρα είναι η σειρά του να με πάρει, αν ενδιαφέρεται». Δεν συνειδητοποιούμε ότι το «όχι» του άλλου στο άνοιγμά μας δεν οφείλεται απαραίτητα στο ότι δεν θέλει να μας ξαναδεί, αλλά σε ένα σωρό άλλους παράγοντες (δεν είχε χρόνο, αυτή την περίοδο έχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα κτλ). Επίσης, χρειάζεται να συνυπολογίσουμε κάτι: όταν κάποιος μας λέει όχι, μπορεί όντως να μας απορρίπτει εν μέρει· ακόμη δεν του είμαστε σημαντικοί, δεν μας έχει γνωρίσει αρκετά για να εκτιμήσει την παρέα μας· δικαιούται να είναι δισταχτικός. Αν δεν τον διεκδικήσουμε 2-3 φορές, δεν θα δώσουμε ποτέ την ευκαιρία να διαπιστώσουμε αν όντως μπορούμε να χτίσουμε μια φιλία. Προφανώς, αν φάμε πόρτα όλες τις φορές, τότε μάλλον είναι καιρός να αποτραβηχτούμε.
Για να χτίσουμε μια νέα φιλία, τα ακόλουθα βοηθούν πολύ: α) το να ανοιγόμαστε και να μοιραζόμαστε τα σώψυχά μας προσκαλεί τον άλλον να κάνει το ίδιο· το συναισθηματικό μοίρασμα μας φέρνει πιο κοντά και ενισχύει τη σύνδεση. β) για να στεριώσει μια φιλία, χρειάζεται τακτική επαφή· το να τηλεφωνιόμαστε καθημερινά ή συχνά, να βρισκόμαστε από κοντά και να κάνουμε πράγματα μαζί, θεμελιώνει τη φιλία. Γινόμαστε ο ένας κομμάτι της ζωής του άλλου. Συχνά, βοηθάει το να έχουμε σταθερές δραστηριότητες, π.χ. κάθε Τετάρτη βράδυ βρισκόμαστε για επιτραπέζια ή πάμε σινεμά.
Όλοι περιμένουμε από τον άλλον να κάνει το πρώτο βήμα και να διεκδικήσει την παρέα μας ή απογοητευόμαστε κατευθείαν έτσι και δεν ανταποκριθεί στο άνοιγμά μας· αυτό είναι από τα βασικά εμπόδια στο να αναπτύξουμε νέες φιλίες. Δεν δείχνουμε υπομονή ή επιμονή και δεν αναγνωρίζουμε ότι όπως ούτε εμάς μας κάνουν όλοι οι άνθρωποι, ούτε κι εμείς θα κάνουμε σε όλους. Θα κάνουμε, όμως, σε μερικούς – αρκεί να τους διεκδικήσουμε. Βέβαια, η διεκδίκηση μιας νέας φιλίας δεν μπορεί να γίνεται σαν οδοστρωτήρας· είναι σαν χορός, όπου λαμβάνουμε υπόψη τα βήματα του άλλου, τη διαθεσιμότητά του, τα χούγια του… Απαιτείται αλληλοκατανόηση και ένας συντονισμός που μπορεί να πάρει καιρό να τον πετύχουμε καλά. Και τότε η ανταμοιβή είναι τεράστια!
