Τι σημαίνει το γεγονός ότι δεν έχεις παιδιά;
Είναι πολύ μεγάλο θέμα τώρα αυτό. Δουλεύεται αυτό μέσα μου και είμαι συνεχώς μπερδεμένη. Αυτό σημαίνει. Θέλω; Δεν θέλω, θέλω όντως; Νομίζω ότι θέλω επειδή υπάρχει το στερεότυπο; Είμαι συνεχώς σε ένα τέτοιο μπέρδεμα, αλλά αν το δω από απόσταση νιώθω καλά με τη ζωή μου, δεν μου λείπει τίποτα. Νιώθω πολύ ωραία με αυτά που έχω.
Παραμένει, λοιπόν, σε έναν βαθμό ανοιχτό το κατά πόσο θέλεις-δεν θέλεις.
Ναι, είναι ανοιχτό. Είμαι παντρεμένη εδώ και τρία χρόνια και ο σύντροφός μου είναι μπερδεμένος και αυτός. Κλίνει στο ότι δεν θέλει παιδιά, οπότε υπάρχει μια ανοιχτή διαφωνία. Διαφωνία; Διαφωνία, ναι. Στην αρχή έλεγα ότι θέλω, και όσο εκείνος δεν θέλει άρχισα να το διαπραγματεύομαι μέσα μου. Λέω «όντως θέλω;». Κάπως έτσι. Σε μπερδεύω; Είμαι κι εγώ μπερδεμένη.
Μα είναι ένα ερώτημα που είναι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί είναι πολύ φυσικοποιημένο ότι πρέπει να θέλουμε. Οπότε τι συμβαίνει αν δεν θέλουμε;
Το θέλεις πραγματικά ή το περιμένουν αυτό από σένα; Ειδικά μετά το γάμο το ένιωσα πάρα πολύ. Τον πρώτο χρόνο ήταν συνέχεια: «άντε πότε θα κάνετε παιδί; Πότε θα….;» Θέλετε; Δεν θέλετε; Μπορείτε; Δεν μπορείτε;» Η ερώτηση ήταν «πότε». Τώρα, μετά από τρία χρόνια, βλέπω στα βλέμματα «αχ μάλλον δεν μπορούν». Είναι από αυτά τα βλέμματα. Και αυτό με ενοχλεί.
Βέβαια. Κάποια λύπηση; Κάποιον οίκτο;
Ναι, ή καλύτερα ας μη μιλήσουμε για αυτό ή να υπονοείται λίγο «α, μάλλον διαφωνείτε ή ίσως δεν μπορείτε». Ναι, κάποιον οίκτο. Μια αμηχανία.
Εσύ ήθελες παιδί ή ήταν κάτι το οποίο σκεφτόσουν επειδή όλοι κάνουν το ίδιο; Πως ήσουνα με αυτό το θέμα;
Εγώ δεν θυμάμαι από μικρή να λέω «θέλω παιδί», όπως άλλα κορίτσια. Δεν ήταν όνειρο της ζωής μου. Πιο πολύ έκλινα προς στο να υιοθετήσω ένα παιδί περισσότερο από το να κάνω. Αυτό προέκυψε λίγο σαν επιθυμία μέσα από τη σχέση μου. Ένιωθα ωραία μέσα στη σχέση μου και είπα: «Ωραία θα ήταν, υπάρχει χώρος και για ένα παιδί». Κάπως έτσι. Όχι όμως σαν ξεκάθαρη συνειδητή επιθυμία ότι θέλω παιδί. Και μετά άρχισα να μπερδεύομαι και με τα κοινωνικά, γιατί η πίεση εκεί κοντά στα τριάντα άρχισε να μεγαλώνει πάρα πολύ.
Πες μου λίγο για όλη αυτή την πίεση που δεχόσουν ή δέχεσαι ακόμη.
Παραδόξως, όχι τόσο από τους δικούς μου. Κυρίως όμως από φίλους, ειδικά του άντρα μου. Παντρεύονταν όλοι και ήταν τρία καλοκαίρια που πηγαίναμε συνέχεια σε γάμο και μετά ήταν η βάφτιση. Και κάθε φορά ήταν «εσείς πότε θα παντρευτείτε; Τι θα κάνετε; Πότε θα κάνετε παιδί;» Σαν να είναι δεδομένο ότι αυτός είναι ο προορισμός. Δεν υπάρχει ανοιχτότητα στο ότι μπορεί και να μη θέλουμε ή να μην έχει έρθει η ώρα. Μετά άρχισαν και οι γιατροί –γιατί εγώ έχω και ενδομητρίωση, που συνδέεται συχνά με υπογονιμότητα– οπότε άρχισαν και οι γιατροί εκεί στα είκοσι οχτώ μου: «Άντε, σκέψου το, πρέπει να πάρεις μία απόφαση όσο είναι νωρίς» και αυτό το γνωστό που λένε «όσο πιο νέα, τόσο καλύτερα». Αυτή η αίσθηση ότι συνεχώς υπάρχει μία ημερομηνία λήξης για τις γυναίκες· είναι απαράδεκτο!
Βέβαια, είναι τρομερή η πίεση που ασκείται.
Ναι, αυτό. Όχι τόσο από τους φίλους μου, πιο πολύ από το περιβάλλον του άντρα μου, που είναι και λίγο πιο μεγάλοι. Πολύ μεγάλη πίεση από εκεί. Ακόμα και από τους γονείς, ανθρώπους που βλέπαμε στον δρόμο και είχαμε καιρό να τους δούμε: «Εσείς τι κάνετε; Πότε θα κάνετε παιδί; Τι περιμένετε;» Ή «περνάει ο καιρός, θα μεγαλώσετε και μετά δεν θα μπορείτε».
Πώς σε κάνει να αισθάνεσαι αυτό που δέχεσαι συνέχεια πίεση και από άσχετους;
Με θυμώνει πολύ! Με στεναχωρεί και μου δημιουργεί συνέχεια μία αμφιβολία: «Θέλω; Θα έπρεπε να θέλω; Το ότι δεν θέλω είναι κακό; Θέλω; Δεν θέλω όντως;». Συνέχεια μπερδεύομαι. Νιώθω ότι με θυμώνει, νιώθω ότι είναι αδιάκριτο.
Είναι παραβιαστικό;
Είναι παραβιαστικό, ναι! Και δεν είναι πραγματικό ενδιαφέρον, είναι αλυσίδα παραγωγής. Αυτό κάνουν οι άνθρωποι. Κάνουμε σχέση, παντρευόμαστε, κάνουμε παιδιά. Δεν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον. «Πώς σκέφτεσαι γι’ αυτό;”, ας πούμε. «Πώς νιώθεις μέσα σε αυτό;»
Είπες ότι έχεις δεχτεί πιέσεις και από γυναικολόγους;
Ναι, ναι, ναι, πολλούς γιατρούς! Έχω αλλάξει και δύο-τρεις γυναικολόγους αλλά, είτε ο γυναικολόγος το κάνει πιο πιεστικά είτε πιο διακριτικά, πάλι είναι μια πίεση. Του είπα την τελευταία φορά ότι δεν παίρνω προφυλάξεις, το έχουμε αφήσει ανοιχτό. Δηλαδή αν έρθει, καλώς. Αν δεν έρθει, καλώς. Κάπως έτσι στεκόμαστε τώρα σε αυτό. Και μου είπε αν δεν έρθει μέσα σε έξι μήνες, πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε εξετάσεις γιατί «πρέπει να πάρεις μία απόφαση, να δούμε τι επιλογές έχεις, και να κάνουμε εξωσωματική και…».
Χωρίς καν να σε ρωτάει αν θέλεις. Το θεωρεί δεδομένο.
Ναι, το θεωρεί δεδομένο. Όταν του είπα ότι δεν είμαι σίγουρη αν θέλω. η απάντηση ήταν: «Όλες θέλουν». Είναι δεδομένο ότι όλες θέλουν.
Σε θυμώνει αυτό; Σε πληγώνει;
Περισσότερο με θυμώνει. Με θυμώνει και με στεναχωρεί που δεν έχω χώρο να εκφράσω τον εαυτό μου. Κάποιος να με ακούσει πραγματικά, έστω ένας γιατρός. Θυμήθηκα ότι κάποιος είχε γράψει σε μια κάρτα στον γάμο μας… Τότε δεν το είχα καταλάβει, αλλά μετά που το θυμήθηκα θύμωσα πάρα πολύ. Αυτοί είχαν κάνει πρόσφατα παιδί τότε και η κάρτα τους έλεγε: «Ευχόμαστε να έρθει κάποια στιγμή και σε εσάς ένα παιδάκι και τότε θα καταλάβετε τι σημαίνει πραγματική ευτυχία». Και λέω εκείνη τη στιγμή ότι δεν είναι δυνατόν να νομίζουν ότι μόνο αυτή είναι η πραγματική ευτυχία.
Σκέφτεσαι αν θα το πεις ή αν δεν θα το πεις για να μην ακούς το μακρύ και το κοντό του καθενός;
Προς το παρόν, μέχρι τώρα αποφεύγω να μπαίνω σε τέτοιες συζητήσεις. Δεν εκφράζω άποψη, εκτός αν ξέρω ότι κάποιος μπορεί όντως να με ακούσει, οπότε λέω τους προβληματισμούς μου. Δεν το έχω σκεφτεί ακόμα γιατί ακόμα μεταβάλλεται κιόλας μέσα μου. Πιο πολύ στέκομαι στο πόσο μπέρδεμα δημιουργεί μέσα στη γυναίκα αυτό. Ναι, πολύ μπέρδεμα. Σαν να πρέπει να απαντήσει. Μέχρι τα σαράντα να έχει απαντήσει και να έχει πάρει απόφαση.
Καταλαβαίνω. Μα είναι ο λόγος που ξεκίνησα τις ομάδες και τα εργαστήρια για να υπάρξει ένας ασφαλής χώρος για γυναίκες να διαπραγματευτούν το «θέλω/δεν θέλω» και όλη αυτή την αμφιθυμία. Δεν είναι κάτι εύκολο.
Καθόλου. Θυμάμαι κάποια στιγμή είχα πάει σε μια βοηθό μητρότητας. Για αυτό το θέμα είχα πάει, μπας και μπορέσω να ξεμπερδέψω το αν θέλω ή δεν θέλω ή τι κάνουμε σε αυτή τη διαφωνία ως ζευγάρι. Μου έκανε δύο ερωτήσεις: «Τι σημαίνει να είσαι μητέρα;» που δεν ήξερα να απαντήσω. Εκεί συνειδητοποίησα ότι είμαι βουτηγμένη μέσα στο στερεότυπο. Μέχρι τότε δεν είχα σταθεί να αναρωτηθώ τι σημαίνει να έχω παιδί και να είμαι μητέρα. Η δεύτερη ερώτηση ήταν «πώς το φαντάζομαι;», η οποία και αυτή άνοιξε έναν μεγάλο κόσμο. Γιατί συνειδητοποίησα ότι όντως αν γίνω μητέρα ενός παιδιού, θα ήθελα να είμαι πολύ κοντά σε αυτό το παιδί. Που σημαίνει ότι θα δούλευα λιγότερο, θα έπρεπε να αφιερώσω χρόνο εκεί. Είμαι πολύ μακριά από αυτό. Και εκεί κατάλαβα ότι παιδί είναι και το γραφείο μου. Παιδί είναι και η δουλειά, παιδιά είναι όλα τα άτομα που βλέπω, οι ομάδες μου… Και ότι «μητέρα» είναι κάτι μεγαλύτερο. Δεν είναι μόνο το φυσικό παιδί.
Ποια λέξη σου ταιριάζει καλύτερα; Άτεκνη, μη μητέρα, μητέρα μηδέν παιδιών, χωρίς παιδιά, καμία από αυτές, κάποια άλλη;
Δεν ξέρω. Ωραία Ερώτηση. Μητέρα νιώθω να σου πω, οπότε δεν θα έλεγα «μη μητέρα». Άτεκνη ίσως ή χωρίς παιδιά. Χωρίς φυσικά παιδιά.
Το «μητέρα μηδέν παιδιών;»
Ναι, μου αρέσει αυτό. Μητέρα μηδέν παιδιών μου αρέσει.
